Sosyoekonomik seviyesi biribirinden farklı okul çocuklarında obezite prevalansı ve etkileyen faktörler
Özet
Bu çalışma sosyoekonomik düzeyi birbirinden farklı okul çocuklarında fazla kiloluluk ve
obezite prevalansının ve etkileyen etmenlerinin saptanması amacıyla yapılmıştır
Çalışma, Ankara İl Merkezi’nde, farklı sosyoekonomik düzeydeki üç ilköğretim okulunda,
6-14 yaş grubu toplam 1881 (%52,3’ü erkek, %47,7’si kız) çocukta yürütülmüş olan kesitsel tipte
bir araştırmadır. Öğrencilerin tanımlayıcı özellikleri, beslenmeleri ve aktiviteleri velilerince
doldurulan bir anket formundan, antropometrik ölçümleri ise araştırmacı tarafından ölçülerek elde
edilmiştir. Öğrencilerin yaşı ve cinsiyeti dikkate alınarak yaşa göre ağırlık (YGA), yaşa göre boy
(YGB), boya göre ağırlık (BGA) ve vücut kitle indeksleri (VKİ) hesaplanmıştır. Malnutrisyon
sıklığını saptamada WHO-NCHS standartları, fazla kiloluluk ve obezite prevalansı saptanmasında
ise IOTF standartları kullanılmıştır. Fazla kilolu ve obez olma durumu ile bağımsız faktörler
arasındaki ilişki ki-kare önemlilik testi ile değerlendirilmiş ve istatistiksel anlamlılık için p<0,05
kabul edilmiştir.
Araştırmamızda, sırasıyla Z-skor, persentil ve median yüzdesi yöntemleri kullanılarak,
YGA değerlerine göre düşük kilolulu olarak tanımlananların oranı %0,7, %1,1, %1,0, YGB
değerlerine göre bodur (kısa-stunted) olarak tanımlananların oranı %1,1, %1,5, %0,9 ve BGA
değerlerine göre zayıf (kavruk-wasted) olarak tanımlananların oranı %0,4, %0,5, %4,6 olarak
saptanmıştır. Yine okulların sosyoekonomik düzeyi düştükçe düşük kiloluluk, bodurluk ve zayıflık
oranlarının anlamlı olarak artma eğiliminde olduğu görülmüştür.
VKİ değerlerine göre aştırmamızda fazla kiloluluk prevalansı %19,5, obezite prevalansı
%7,5 olarak saptanmıştır. Ayrıca, fazla kiloluluk ve obezite prevalans oranlarının erkek
öğrencilerde (%29,31) kız öğrencilere (%24,5) kıyasla daha yüksek olduğu ve sosyoekonomik
düzeyler iyileştikçe cinsiyet ayırımı yapmaksızın artma eğiliminde olduğu saptanmıştır.
Çalışmamızda, fazla kiloluluk ve obeziteye erkeklerde 9-11, kızlarda ise 6-8 yaş grubunda
daha sık rastlanmıştır.Yine erkek cinsiyet, aylık aile gelir düzeyinin ≥2000 YTL olması, aynı evde
≤4 kişiyle birlikte yaşamak, ebeveyn öğrenim durumunun yüksekokul/üniversite düzeyinde olması,
anne veya babanın obez olması, fazla fiziksel aktivite yapılması, doğumdan sonraki ilk altı ay
yalnızca mama ile beslenmek ve fast-food (hamburger, cheeseburger), meyve suyu ve kırmızı et
tüketim sıklığının fazla olması çocukluk çağında fazla kiloluluk ve obezitenin anlamlı derecede
yüksek olduğu risk grupları olarak saptanmıştır