Konut finansmanında ipoteğe dayalı ve ipotek teminatlı menkul kıymetler ve Türkiye uygulaması

Abstract

Konut finansman sistemi birincil piyasada kredi verenler ile bu kredilerin mevduatlarla veya menkul kıymetleştirilerek ipoteğe dayalı veya ipotek teminatlı menkul kıymetler yoluyla sermaye piyasalarından fonlandığı ikinci piyasaları kapsamaktadır. İpoteğe dayalı menkul kıymetler ABD’de gelişmiş ve tüm dünyaya yayılmıştır. İpotek teminatlı menkul kıymetler ise Avrupa’da yaygın olarak kullanılan bir araçtır. Etkin işleyen bir konut finansman sistemi kişilerin konut sahibi olmaları için gereken kaynakları uzun vadeli ve düşük maliyetlerle yaratan kurum, araç ve süreçlerden oluşmaktadır. Sistemin kişilerin bu ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için öncelikle makul enflasyon ve faiz oranları ile istikrarlı bir ekonomik yapıya ihtiyacı bulunmaktadır. Bu ekonomik ve finansal önceliklerin sağlanmasından sonra, kredi verenler mevduat yanında ipoteğe dayalı ve ipotek teminatlı menkul kıymetler ile kaynak yapılarını çeşitlendirmekte ve yeni kaynaklara kavuşmuş olmaktadır. Ülkemizde uzun yıllar süren yüksek enflasyon ve bunun sonucu olan yüksek faiz düzeylerinde sağlıklı bir konut finansman sistemi geliştirilememiştir. Ancak bu göstergelerde olumlu gelişmeler ve istikrar kazanan bir ekonomik yapı ile kişilerin konut edinimi için gereken kaynakları finansal sistemden sağlamalarının yolu açılmıştır. Bu noktadan hareketle konut finansman sistemine ilişkin bir dizi düzenleme yapılmış ve gereken altyapı kurulmuştur. Yapılan düzenlemelerle ipoteğe dayalı ve ipotek teminatlı menkul kıymetler ihraç etmenin altyapısı da oluşturulmuştur. Henüz yapılan bir ihraç olmamakla birlikte, sistemin büyümesi ve ekonomideki istikrarın sürmesi halinde finansal sistemimiz bu yeni araçlara kavuşacaktır. Housing finance system includes the primary markets where the lenders provide loans to homebuyers and the secondary markets in which these loans are funded by deposits, residential mortgage backed securities or mortgage covered bonds through the capital markets. Residential mortgage backed securities developed in the US and then spread out to the world. Mortgage covered bonds is a tool widely used in Europe. An effective housing finance system consists of the institutions, instruments and processes that creat the required funding in long term and low cost for the customers who are willing to become homeowners. On the first hand, stable economy with a reasonable inflation and interest rates is required to meet these goals. After realizing these economical and financials priorities the lenders start to diversify their resources to residential mortgage backed securities or mortgage covered bonds as alternatives to deposits for getting new resources. A healthy housing finance system has not been able to develop in Turkey due to high interest rates as a result of long term high inflation. But recent positive developments on these indicators and more stable economic structure have made it possible to creat the required funds through financial system to become a homeowner. As a result of this, a group of regulations and necessary institutional structure has been formed. The regulations also have the infrastructure for issuing residential mortgage backed securities and mortgage covered bonds. Although there is no issue yet financial system has these new tools in case the continuity of the economic stability and improvement of the system can be kept.