Yanık servisine geç sevk edilen yara enfeksiyonu ve sepsis sürecindeki geniş ve derin yanıklarda greftlemenin mortalite üzerine etkisi

Abstract

Yanık, dokunun kendi ısısından daha sıcak veya soğukla, kimyasal madde, elektrik akımı veya radyoaktif ışınlarla teması sonucu ortaya çıkan bir yaralanma çeşididir. İnsan vücudunun karşılaştığı en ağır travmaların başında gelir. Resüsitasyon, antibiyotik kullanımı, yara bakım ürünlerindeki birçok gelişmeye rağmen mortalite ve morbiditesi halen yüksektir. Yanık alanının erken dönemde debridmanı ve greftlenmesi ile başarılı sonuçlar alınmaktadır. Bununla birlikte, hastanın yanık ünitesine geç sevk edilmesi, yara yerinde enfeksiyon oluşması ve sepsis sürecinde ne yapılması gerektiğini gösteren bir çalışma yoktur. Bu çalışmada yanık servisine geç başvurmuş, geniş yanığı olan, sepsis sürecindeki hastaların tedavi yönetimi ve sonuçları verilmiştir. Başkent Üniversitesi Yanık Ünitesinde 2001 Eylül ile 2009 Eylül tarihleri arasında tedavi edilen 501 hasta değerlendirildi. Hasta dosyaları retrospektif incelenerek %30 ve üstü yanıkları olan, sepsis sürecinde ve geç sevk edilen 79 hasta 2 gruba ayrılarak çalışmaya alındı. Sepsis sürecinde, yara yeri kültüründe patojen mikroorganizma saptanan ve tedavi altında yanık alanları greftlenen hastalar (n=61) 1. grup, sepsis sürecinde, yara yeri kültüründe patojen mikroorganizma saptanan ve yanık alanları greftlenmeyen hastalar (n=18) 2. grup olarak sınıflandırıldı. Hastaların klinik ve laboratuvar bulguları, mortalite ve mortalite üzerine etki eden risk faktörleri incelendi. İstatistiksel analiz, SPSS 11 paket programı kullanılarak yapıldı. Sonuçta; klinik, laboratuvar incelemeleri ve yanık alanları her iki grupta benzerdi. Grup-1’de mortalite %15,09 iken, grup-2’de %100 olarak saptandı (p<0,005). Mortalite üzerine etki eden risk faktörleri incelendiğinde, greftleme zamanı (p<0,005), prealbümin düzeyi (p=0,001) ve CRP (p=0,015) mortalite üzerine etki eden bağımsız risk faktörleri olarak belirlendi. Bu sonuçlar altında, hızlı resüsitasyon ve nutrisyonun ardından, özellikle yara yeri enfeksiyonu ve sepsis varlığında hastalarda tek etkin tedavi seçeneğinin, enfeksiyon tipinden bağımsız olarak, greftleme olduğu söylenebilir. Ancak bu işlemin zamanlamasının hayati önem taşıdığı da unutulmamalıdır.