Hemodiyaliz hasta ve yakınlarında tükenmişlik sendromu, hasta yakınlarının yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi ve etkileyen faktörler

Abstract

Kronik hastalıklarda aile etmenlerinin önemli bir kısmı "Expressed Emotion" (Duygu Dışavurumu-DD) kavramı ile incelenmektedir. Bu çalışmada hasta ve hasta yakınlarının duygu dışavurumları ile birlikte hasta yakınlarının yaşam kaliteleri ve hastaların umutsuzluk düzeyleri eş zamanlı değerlendirilerek mevcut durumun ve bu durumu oluşturabileceği düşünülen ek faktörlerin saptanması amaçlanmıştır. Çalışmaya yaş ortalamaları 42,8+-18,2 (18-78) olan 30 erkek (%57,7), 22 kadın (%42,3) toplam 52 hasta ve yaş ortalamaları 46,4+-16,6 (20-73) olan 17 erkek (%32,7), 35 kadın (%67,3) toplam 52 hasta yakını dahil edilmiştir. Kronik hasta gruplarında aile kavramını ve tükenmişliğini ölçen, hastalara uygulanan LEE Duygu Dışavurum ölçeği, hasta yakınlarına uygulanan EE Duygu Dışavurum (p<0,02) ve yaşam kalitesi ölçeği ile ilişkili (p<0,005) bulunmuştur. EE ölçeğindeki ilişki yanlızca EE Eleştirel-Düşmancıl oluş alt ölçeğindende saptanmıştır (p<0,01). Hastalara uygulanan BECK umutsuzluk ölçeği ile hasta yakınlarına uygulanan EE Duygu Dışavurum EE Aşırı-İlgi-Koruyucu-Kollayıcı olma alt ölçeği (p<0,02) ve SF-36 Yaşam Kalitesi ölçeği arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p<0,001). SF-36 ölçeği ile olan bu anlamlı ilişki yalnızca ruhsal sağlık alt ölçeğinde görülmüştür (p<0,0001). Bu sonuç hasta yakınlarının davranış tutum ve tepkilerinin hastanın durumu ile etkileşim halinde olduğunu yansıtmaktaydı. Familial factors in chronic diseases are mostly evaluated by the "Expressed Emotion (EE)" concept. The aim of the study was to determine the expressed emotion of the patients and patients' relatives, to simultaneously evaluate the life qualities of patients' relatives and patients' desperation levels, to disclose the current situation and additional factors which may be responsible for the situation. Fifty-two patients (mean age: 42.8+-18.2 years, range: 18-78 years) of whom 30 were males (57.7%) and 22 were females (42.3%) and 52 patients' relatives (mean age: 46.4+-16.6 years, range: 20-73 years) of whom 17 were males (32.7%) and 35 were females (67.3%) were included in the study. LEE Expressed Emotion scale, which measures familial factors and exhaustion in chronically ill patients, was related with EE Expressed Emotion (p<0.02) and Quality of Life scales (p<0.005) of patients' relatives. The association with EE scale was present only in the EE Critisizm-Hostility subscales (p<0.01). BECK desperation scale of patients was significantly related with EE Emotional Expression EE-Emotional Overinvolvement subscale (p<0.02) and SF-36 Quality of life scale (p<0.001) of patients' relatives. The association with SF-36 was present only in the mental health subscale (p<0.0001). These results reflected that the behaviors, attitudes and reactions of the patients' relatives were interacting with emotional status of the patients.