Opere fallot tetralojili hastalarda pulmoner kapak yetersizliğinin sağ ventrikül işlevi üzerine etkisinin farklı ekokardiyografik teknikler ve galectin-3 düzeyi ile değerlendirilmesi
Özet
Tam düzeltme ameliyatı yapılmış Fallot Tetraloji (ToF) hastalarında uzun dönem
izlemde pulmoner yetmezlik (PY) çoğunlukla gelişmektedir. Pulmoner yetmezliğe bağlı
sağ ventrikülde (SğV) hacim yüklenmesi, SğV dilatasyonu ve fonksiyon bozukluğu
gelişmesine yol açmaktadır. Bu hastalarda pulmoner kapak replasmanı endikasyonları ve
zamanlaması net değildir. Çalışmamızda amaç, PY’nin SğV fonksiyonları üzerine
etkisinin farklı ekokardiyografik yöntemlerle değerlendirilmesi ve SğV fonksiyonu ile
fibrozisten sorumlu olduğu bilinen galektin-3 düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesidir.
Çalışmamıza tam düzeltme ameliyatı yapılmış 42 ToF hastası ve yaş, cinsiyet
olarak benzer 31 sağlıklı birey olmak üzere toplam 73 kişi alındı. Hastaların boy ve kilo
ölçümleri kaydedildi, vücut kitle indeksleri hesaplandı. Elektrokardiyografilerindeki QRS
süreleri kaydedildi. Ekokardiyografik değerlendirme ile aynı gün hastalardan galektin-3
düzeyi için venöz kan örneği alındı ve çalışma sonunda ELISA yöntemiyle galektin-3
düzeyleri ölçüldü. İki boyutlu (2B) ekokardiyografi (EKO) ile hastaların SğV diyastol sonu
çapı, diyastol sonu alanı (DSA), sistol sonu alan (SSA), fraksiyonel alan değişimi (FAD),
M-mod ile triküspit kapak anüler düzlem (TAPSE) ölçümleri yapıldı, doku doppler (DD)
ile SğV serbest duvar S hızı ölçüldü. Benek takibi yöntemiyle SğV serbest duvar ve
interventriküler septum (İVS) strain analizleri yapıldı, global strain hesaplandı. Üç boyutlu
(3B) EKO ile SğV diyastol sonu hacim (DSH), sistol sonu hacim (SSH) ve ejeksiyon
fraksiyonu (EF) ölçüldü. Hasta grubundan son 6 ay içerisinde kardiyak manyetik rezonans
görüntüleme (MRG) yapılmış olanların MRG ile değerlendirilen SğV DSH, SSH, EF ile
sağ kalp kateterizasyonu (SKK) yapılmış hastaların SğV sistolik basınçları (SB)
kaydedildi.
Hasta ve kontrol gruplarının yaş ortalaması sırasıyla 22.3 ± 4.2 ve 22.9 ± 2.5 idi
(p=0.479). Her iki grup arasında cinsiyet dağılımı, boy, kilo, vücut kitle indeksleri
açısından fark yoktu. Tüm bireylerin EKG’leri sinüs ritminde olup, hasta grubunun QRS
süresi, kontrol grubuna göre belirgin uzundu (p≤0.001). Gruplar arasında galektin-3
düzeyleri açısından fark saptanmadı (hasta grubunda ortalama 3.22 ± 2.76 ng/ml, kontrol
grubunda ortalama 3.23 ± 2.70 ng/ml, p=0.993). Hasta grubunda galektin-3 düzeyi ile SğV
diyastol sonu çapı, FAD, TAPSE, SğV serbest duvar S hızı, global strain ve 3B EF
arasında ilişki saptanmadı. Hasta grubunda QRS süreleri ile galektin-3 düzeyleri arasında
istatistiksel olarak anlamlı, ancak zayıf, pozitif yönde bir ilişki saptandı (p=0.046,
r=0.350). Hasta grubunda SğV diyastol sonu çapları kontrol grubuna göre anlamlı olarak
geniş bulundu (p<0.001). Aynı zamanda hasta grubunda SğV DSA ve SğV SSA anlamlı
olarak daha geniş (p<0.001), FAD ve TAPSE anlamlı olarak daha düşük saptandı
(p<0.001). Sağ ventrikül serbest duvar S hızı ve global strain hasta grubunda anlamlı
olarak düşük bulundu (p<0.001). 3B SğV EF hasta grubunda % 46.5 ± 5.5, kontrol
grubunda % 59.09 ± 2.0 bulundu (p<0.001). Korelasyon analizi sonucunda hasta grubunda
3B SğV EF ile TAPSE, FAD, SğV serbest duvar S hızı ve global strain arasında anlamlı
korelasyon saptandı. Hasta grubunda çoklu regresyon analizi ile FAD ve SğV serbest
duvar S hızı, 3B SğV EF’yi tahmin etmekte kullanılabilecek bağımsız belirteçler olarak
bulundu. Alt grup analizinde MRG ile değerlendirilen SğV EF ile galektin-3 düzeyi
arasında ilişki saptanmazken (p=0.552, r=0.161), SKK ile ölçülen SğVSB arasında
galektin-3 düzeyi arasında istatistiksel anlama ulaşmayan zayıf bir ilişki saptandı (p=0.059,
r=0.535). Hasta grubu PVR yapılmış olanlar ve yapılmamış olanlar olarak ayrıldığında
TAPSE ve SğV serbest duvar S hızının PVR yapılmış grupta PVR yapılmamış olan gruba
göre anlamlı olarak düşük olduğu bulundu. 3B SğV EF ve global strain değeri de PVR
yapılmış grupta PVR yapılmamış gruba göre anlamlı olarak daha düşüktü. Kontrol, PVR
yapılmış ve PVR yapılmamış grupta galektin-3 düzeyleri açısından istatistiksel olarak
anlamlı fark izlenmedi.
Sonuç olarak, tam düzeltme ameliyatı yapılmış ToF hastalarında galektin-3 düzeyi
ile SğV fonksiyonlarını değerlendirmekte kullanılan konvansiyonel ve ileri EKO
parametreleri arasında anlamlı ilişki saptanmamıştır. Bu EKO parametreleri kontrol grubu
ile karşılaştırıldığında hasta grubunda anlamlı olarak düşüktür. Sağ ventrikül serbest duvar
S hızı ve FAD, 3B EKO ile ölçülen SğV EF’yi tahmin etmekte kullanılabilecek bağımsız
parametreler olarak bulunmuştur.
Pulmonary regurgitation is a common problem after surgical repair of tetralogy of
Fallot (ToF). Chronic volume overload leads to progressive right ventricle (RV) dilation
and dysfunction. In these patients, indications and optimal timing of pulmonary valve
replacement (PVR) is uncertain. In this study we aimed to assess effect of pulmonary
regurgitation on RV function using different echocardiographic techniques and to identify
the relationship between RV function and galectin-3, which is a mediator of fibrosis.
Forty-two patients with repaired TOF, and thirty-one healthy controls were
prospectively studied. Height and weight measurements of patients were recorded, body
mass indexes were calculated. Electrocardiographic QRS duration of each patient were
recorded. Venous blood samples were taken for galectin-3 analysis from patients on the
same day with echocardiographic assessment and galectin-3 levels were analyzed by
ELISA method at the end of the enrollment of patients. RV end-diastolic diameter, enddiastolic
area, end-systolic area and fractional area change (FAC) were measured by using
two-dimensional echocardiography. Tricuspid annular peak systolic excursion (TAPSE)
was measured using M-mode echocardiography. Tissue Doppler imaging was used to
determine annular RV tissue Doppler S wave. RV lateral free wall and interventricular
septum (IVS) strain and peak systolic global RV strain was determined using speckle
tracking. RV end-diastolic and end-systolic volumes and ejection fraction (EF) were
assessed by 3-dimensional (3D) echocardiography. RV end-diastolic volume, end-systolic
volume and EF measurements were recorded in patients who underwent cardiac magnetic
resonance imaging (MRI) and systolic right ventricle pressure was recorded in patients
who underwent right heart catheterization.
Mean age of the patients and controls were 22.3 ± 4.2 and 22.9 ± 2.5 years,
respectively (p=0.479). There were no differences in sex distribution, height, weight and
body mass index between the two groups. All participants were in sinus rhythm and QRS
duration was significantly longer in patients when compared with the control group.
Galectin-3 concentration were similar between the groups (3.22 ± 2.76 ng/ml for patients
vii
and 3.23 ± 2.70 ng/ml for controls, p=0.993). There was no significant relation between
galectin-3 concentration and RV end diastolic diameter, FAC, TAPSE, RV tissue Doppler
S wave, global strain and 3D RVEF in patients with ToF. There was a significant but weak
positive correlation between galectin-3 levels and QRS duration (p=0.046, r=0.350). RV
end-diastolic diameter, end-diastolic area, and end-systolic area were significantly higher
in patients than controls (p<0.001 for all). FAC and TAPSE were significantly lower in
patients than controls (p<0.001 for both). RV tissue Doppler S wave and global strain were
significantly lower in patients than controls (p<0.001). RVEF with 3D echocardiography
was 46.5 ± 5.5 % in patients and 59.09 ± 2.0 % in controls (p<0.001). 3D RVEF was
significantly correlated to TAPSE, FAC, RV tissue Doppler S wave and global strain. On
multivariate analysis FAC and RV tissue Doppler S wave were independent parameters to
predict 3D RVEF. In subgroup analysis of patients who underwent cardiac MRI, there was
no significant relation between galectin-3 levels and RVEF measured by MRI (p=0.552,
r= - 0.161). Within patients who underwent RHC, there was only a weak correlation
between galectin-3 levels and RV systolic pressure (p=0.059, r=0.535). When patients with
and without PVR were compared; TAPSE, RV tissue Doppler S wave, RV 3D EF and
global strain were significantly lower in patients who underwent PVR. Galectin-3
concentrations were similar between controls and patients with and without PVR.
In conclusion, in patients with repaired ToF, no significant relation was detected
between galectin-3 levels and echocardiography parameters which indicates right
ventricular function. Both conventional and advanced echocardiography parameters were
significantly worse in patients when compared with the control group. Tissue Doppler S
velocity and FAC can be used to predict RVEF determined by 3D echocardiography.