Hemodiyaliz hastalarının tedavi ve sıvı kısıtlamasına uyum, uyumsuzluk ve öz etkililik durumunun incelenmesi
Özet
Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu araştırma hemodiyaliz hastalarının önerilen tedavi,
diyet ve sıvı kısıtlamasına uyum, uyumsuzluk ve öz etkililik durumlarının
incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma Başkent Üniversitesi Ankara
Hastanesine bağlı Ümitköy, Çiğdem ve Yenikent Diyaliz Merkezlerinde
gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini en az 3 aydır hemodiyaliz tedavisi
görmekte olan, 18 yaşından büyük ve araştırmaya katılmaya gönüllü 400 birey
oluşturmuştur.
Verilerin toplanmasında literatürden yararlanılarak hazırlanan anket formu, Genel
Öz Yeterlilik Ölçeği ve Diyaliz Diyet ve Sıvı Kısıtlamasına Uyumsuzluk Ölçeği
kullanılmıştır. Veriler araştırmacı tarafından yüz yüze görüşerek anket uygulama
yoluyla elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiklerin yanı
sıra ki-kare, t testi, ANOVA ve Pearson Korelasyon analizi kullanılmıştır.
Araştırmaya katılan hastaların yaş ortalamalarının 56.74 ± 16.09 yıl olduğu,
hastaların ortalama 112.13 ± 93.98 ay önce KBY tanısı almış ve ortalama 78.44 ±
69.98 aydır diyaliz tedavi almakta olduğu saptanmıştır. Çalışmaya katılan hastaların
genel öz yeterlilik ölçeği toplam puanı ortalamasının 30.62 ± 7.69 olduğu
belirlenmiştir. Öz- yeterlilik ölçeği puan ortalamasının erkek, evli, çocuğu
olmayan, üniversite mezunu olan, il merkezinde yaşayan ve gelir durumu iyi
olanlarda daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.05). Yaş, cinsiyet, kullandığı ilaç
sayısı, kronik böbrek yetmezliği dışında bir hastalık olma durumu ve hemodiyaliz
süresinin ilaç tedavisine uyumu etkilediği belirlenmiştir. Hastaların yarıdan fazlasının son 2 haftada diyet (%64.2) ve sıvı kısıtlamasına
(%60.0) uyumsuzluk gösterdiği saptanmıştır. Bekar, aile bireyleri ile birlikte
yaşayan ve sigara kullananların son 2 haftada diyet ve sıvı kısıtlamasına uyumsuzluk
derecesinin daha fazla olduğu görülmüştür.
The purpose of this descriptive and cross-sectional study was to evaluate
hemodialysis patients’adherence, non-adherence to the treatment,dietaryand fluidrestriction
recommendations and self-efficacy. This study has been conducted at the
Ümitköy, Çiğdem and Yenikent dialysis centers of Baskent University Ankara
Hospital. The sample was included 400 individuals receiving dialysis treatment for at
least 3 months,aged over 18 years old and volunteer to participatetothis study.
In data collection, a questionnaire that was prepared based on the literature, Turkish
version of Dialysis Diet and Fluid Non-Adherence Questionnaire and General Selfefficacy
Scale were used. The data was obtained by the researcher via face to face
interview. Data were analyzed with using descriptive statistics besides Chi-Square,
t-test, ANOVA and Pearson Correlation tests.
The mean age of the subjects was 56.74 ± 16.09, the patients were diagnoses for
chronic renal failure 112.13 ± 93.98 months prior to dialysis; and they were having
dialysis treatment for average 78.44 ± 69.98 months period.
The average general self - efficacy scale grade was 30.62 ± 7.69 for the subjects who
were enrolled to this study. Self-efficacy scores were higher in male, married,
university graduates, who lives in city and higher income level groups (p<0.05). Age,
gender, number of medication/tablets, having concomitant diseases and dialyses
duration had an impact on medication adherence.
More than half of the patients were reported non-adherence to diet ( %64.2) and fluid
restriction (%60.0) in the previous 2 weeks. Patients who were single, living with
family members and smokers reported higher level of non-adherence.