Erken dönem uyumsuz şema alanları ve aleksitimi ilişkisinde prefrontal işlevlerin, empatinin ve duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolü
Özet
Bu araştırmanın amacı, aleksitimi düzeyleri farklılaşan kişilerin erken dönem
uyumsuz şema alanları, prefrontal işlevler, empati ve duygu düzenleme güçlüğü bağlamında
farklılaşıp farklılaşmadığının araştırılmasıdır. Ayrıca, araştırma kapsamında erken dönem
uyumsuz şema alanları ve aleksitimi ilişkisinde prefrontal işlevlerin, empatinin ve duygu
düzenleme güçlüğünün aracı rolü incelenmiştir.
Araştırmanın ilk aşamasında katılımcıların aleksitimi düzeyleri belirlenmiş, düşük
aleksitimi grubu ve yüksek aleksitimi grubu olarak iki grup oluşturulmuştur. Oluşturulan bu
iki grup erken dönem uyumsuz şema alanları, prefrontal işlevler, empati ve duygu
düzenleme güçlüğü açısından karşılaştırılmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında ise erken
dönem uyumsuz şemalar ve aleksitimi ilişkisinde prefrontal işlevlerin, empatinin ve duygu
düzenleme güçlüğünün aracı rolü incelenmiştir.
Araştırma sonuçların göre, ilk olarak, aleksitimi düzeyi yüksek grup aleksitimi
düzeyi düşük grup ile karşılaştırıldığında aleksitimi düzey yüksek olan grubun erken dönem
uyumsuz şema alanları ve duygu düzenleme güçlüğü bakımından aleksitimi düzeyi düşük
olan gruba kıyasla daha yüksek puana sahip olduğu, prefrontal işlevler ve empati düzeyleri
bakımından ise daha düşük puana sahip olduğu görülmüştür. İkinci olarak, erken dönem
uyumsuz şema alanları ve aleksitimi ilişkisinde prefrontal işlevlerin, empatinin ve duygu
düzenleme güçlüğünün aracı rolü incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, zedelenmiş
özerklik - öteki yönelimlilik ve ayrılma - reddedilme şema alanları ile aleksitimi ilişkisinde
prefrontal işlevlerin ve duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolünün (mediator) olduğu ancak
empatinin aracı rolü (mediator) olmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca, zedelenmiş sınırlar
- abartılı standartlar ve aleksitimi düzeyi ilişkisinde ise sadece duygu düzenleme güçlüğünün
aracı rolü (mediator) olduğu görülmüştür. Araştırmadan elde edilen bulgular ve araştırmanın
katkıları alanyazındaki araştırmalar göz önünde bulundurularak tartışılmıştır.
The purpose of research is to investigate whether people who have different levels of
alexithymia are different in terms of their early maladaptive schema domains, prefrontal
functions, empathy and emotion regulation difficulty levels or not. Moreover, research
investigated prefrontal functions, empathy and emotion regulation difficulty as a mediator
of the relationship between alexithymia and early maladaptive schema domains.
In the first step, alexithymia levels of the participants was determined and two groups
were created as low alexithymia level and high alexithymia level. These two groups were
compared in terms of their early maladaptive schema domains, prefrontal functions, empathy
and emotion regulation difficulty. In the second step, prefrontal functions, empathy and
emotion regulation difficulty used as a mediator of the relationship between alexithymia and
early maladaptive schema domains.
According to results of the research, the high alexithymia group has higher scores in early
maladaptive schema domains and emotion regulation difficulty and lower scores in
prefrontal functions and empathy when compared with low alexithymia group. The mediator
role of the prefrontal functions, empathy and emotion regulation difficulty in relationship
between early maladaptive schemas and alexithymia was investigated.
Mediator roles for prefrontal functions and emotion regulation difficulties exist for
relationship between impaired autonomy-other directedness schema domain and
alexithymia but empathy is not a mediator for relationship between early maladaptive
schema domains and alexithymia. Moreover, mediator role for emotion regulation
difficulties exists for relationship between impaired limits-exaggerated standards schema
domain and alexithymia but empathy and prefrontal functions are not a mediators for
relationship between early maladaptive schema domains and alexithymia. Furthermore,
mediator roles for prefrontal functions and emotion regulation difficulties exist for relationship between disconnection-rejection schema domain and alexithymia but empathy
is not a mediator for relationship between early maladaptive schema domains and
alexithymia. The results of the research is discussed with the consideration of the current
literature.