Öznel kariyer başarısına yüksek performanslı insan kaynakları uygulamalarının etkisi: Psikolojik sermaye ve örgütsel bağlılığın ilişkiye aracılık etkisi
Özet
Çalışanların kariyerlerindeki başarıları günümüze gelene kadar bir çok farklı yöntemle
ölçülmüştür. En çok tercih edilen yöntemler çoğunlukla nesnel ölçümlerdir. Nesnel
yöntemlerle kariyer başarısının çoğunlukla hiyerarşik seviye, maddi başarı, itibar, bilgi ve
becerileri, sosyal ağlar ve sağlıklı olma ile ölçümlendiği görülmektedir. Nesnel kariyer
başarısının bir başkası tarafından çalışanlara yönelik yapılan değerlendirmeler olduğu ve
aslında çalışanların pozitif kaynaklara sahip olabilmesinde öncelikle kendisinin ne
düşündüğünün anlaşılmasının gereği günümüzde önem kazanan bir konu haline gelmektedir.
Böylece, çalışanların kendilerini değerlendirmesi ise bir yargıya vardığı öznel kariyer
başarısı kavramı önemini kazanmaktadır.
Öznel kariyer başarısı, çalışanların kariyer yolu boyunca biriktirecekleri pozitif ve
negatif kaynakların toplamının bir sonucu olmaktadır. Bu durumda çalışanlar, pozitif
kaynakları temin edebilmek ve elde tutabilmek için çaba sarf edeceklerdir. Bu kuramsal
çerçeveden yola çıkılarak, çalışanların kariyerlerinde pozitif kaynakları biriktirebilmesi için
öncelikle örgütün insan kaynakları tarafından çalışan odaklı sistemleri işletmesinin etkileri
olacağı düşünülmüştür. Ayrıca, günümüz pozitif psikoloji araştırmalarında önem kazanan
psikolojik sermaye ve örgütsel bağlılık konularının da bireysel düzeyde etkileri olabileceği
düşüncesiyle birlikte öznel kariyer başarısının pozitif kaynakların temin edilmesiyle birlikte
arttırılabileceği düşüncesini destekler şekilde öncüllerinin tespit edilmesi üzerine bir model
kurulmuştur ve bu kuramsal altyapıya dayalı hipotezler oluşturulmuştur.
Araştırmanın örneklemi uzmanlığın, profesyonelleşmenin ve eğitimin yüksek olduğu,
açık iletişimin ve esnek çalışmanın gözlemlendiği Türkiye’de Avrupa Birliği geçiş sürecinde
proje yönetimi yapan örgütlerin çalışanların oluşmaktadır. Araştırma verisi anket yöntemi
ile toplanmıştır ve ön analizler sonucunda 412 katılımcıdan oluşan örneklem elde edilmiştir.
Araştırma modeline yönelik yapılan analizler sonucunda yüksek performanslı insan
kaynakları uygulamaları, örgütsel bağlılık ve psikolojik sermayenin öznel kariyer başarısı
üzerindeki pozitif yönde etkileri saptanmıştır. Ayrıca, yüksek performanslı insan kaynakları
uygulamaları ile öznel kariyer başarısı arasındaki ilişkiye pozitif kaynakların temin
edilmesinde dolaylı ve pozitif yönde etkisi olan psikolojik sermayenin aracılık etkisi
olduğuna da ulaşılmıştır. Yöneticiliğin kontrol değişkeni yüksek performanslı insan
kaynakları uygulamaları ile birlikte öznel kariyer başarısına pozitif yönde anlamlı etkileri de
saptanmıştır.
Araştırmanın, günümüzde önemini kazanan öznel kariyer başarısının öncüllerinin
saptanması ve öznel kariyer başarısını açıklayan demografik ve bağımsız değişkenlerin
tespit edilmesinde yazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca, örgütlere ve
yöneticilere çalışanların öznel kariyer başarılarını yükseltebilecek “görevlerin açıkça
tanımlanması, kariyer yollarının belirlenmesi ve uzun vadeli çalışma koşullarının
yaratılması” gibi öneriler uygulamaya yönelik olarak sunulmuştur. Kariyer kavramının
oldukça eski bir geçmişi olmasına rağmen öznel kariyer başarısının öncüllerinin yer aldığı
bu çalışma, çok yönlü bulguları hem yazına hem de uygulamaya yönelik yorumlanmış ve
incelenmiştir.
Employees' success in their careers has been evaluated by many different methods
today. The most preferred are objective measurements (objective career success) and mostly
measured by hierarchical level, financial success, reputation, knowledge and skills, social
networks and well-being of employees. Objective career success covers the evaluations
made by others. So, it is important to understand what employees think about themselves
and the positive resources they have. Subjective judgement of employees gains the
importance in this concept.
Subjective career success is the collective effect of positive and negative resources that
employees accumulate along their career. Employees endeavor to obtain and retain positive
resources. Based on this theoretical framework, in order for the employees to accumulate
positive resources in their careers, employee-oriented organizations with human resources
wil benefit employees’ career succes subjectively. In addition, psychological capital and
organizational commitment, two important topics in positive psycholoy, and the research
model has been established in line with the idea that the subjective career success may be
improved by accumulating positive resources, and the hypotheses are to determine
antecedents of subjective career success.
The sample of this research is collected from a sample where people are specialized,
professionals, highly educated, open to communication and work flexible. The sample is
collected in Turkey which is composed of project management professionals work for the transition process of the European Union requirements. The research data was collected by
questionnaire method and after some preliminary analysis, sample of 412 participants is
obtained. Regarding to results, positive effects of high performance human resources
applications, organizational commitment and psychological capital on subjective career
success is determined. In addition, the relationship between high performance human
resources practices and subjective career success has been found to have an intermediary
effect on psychological ceramics, which have an positive effect on gathering positive
resources. Being a manager is selected controlled in the regression model with high
performance human resources applications effect on subjective career success has a positive
effect.
This research contributes to the literature in determining the precessors of the
subjective career succes. In addition, suggestions such as “defining tasks clearly,
determining career paths and creating long-term working conditions” that can increase the
subjective career success of employees are arise for organizations and managers. Although
the concept of career has a very old history, this study, which contains the precessors of
subjective career success, has been interpreted and analyzed for both literature and practice.