Düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ergenlerde yılmazlık, cesaret, öz-şefkat ve olumlu sosyal davranış eğiliminin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ergenlerde yılmazlığın bireysel düzeydeki koruyucu faktörler (cesaret ve öz-şefkat), ve olumlu sonuçlar (olumlu sosyal davranış eğilimi) bağlamında ele alınmasıyla doğrudan ve dolaylı ilişkiler incelenmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkilere yönelik literatürdeki güncel kuram ve çalışmalara ilişkin bilgiler doğrultusunda bir model test edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara’nın düşük sosyo-ekonomik düzeye sahip olan Sincan ve Mamak ilçelerinde adrese dayalı olarak tercih edilen Anadolu Liselerinde öğrenimine devam eden 9., 10., 11. ve 12. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Araştırmada “kümeleme örneklem” yöntemine başvurulmuştur. Bu araştırma kapsamında, 607’si kadın, 370’i erkek ve 53’ü belirtmek istemeyen katılımcı olmak üzere toplamda 1030 lise öğrencisi araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, kişisel bilgi formu, Çocuk ve Gençlik Yılmazlık Ölçeği, Adleryan Cesaret Ölçeği-Ergen Formu, Öz-Şefkat Ölçeği-Kısa Formu ve Olumlu Sosyal Davranış Eğilimi Ölçeği–Ergen Formu kullanılmıştır. Araştırmanın modeli yapısal eşitlik modelinin bir türü olan yol analizi ile test edilerek, doğrudan ve dolaylı ilişkiler ortaya konmuştur. Model kapsamında, cesaret ve öz-şefkatin yılmazlığın anlamlı bir yordayıcısı olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Aynı zamanda cesaretin, öz-şefkat ile doğrudan ve yüksek düzeyde ilişkili olduğu görülmüştür. Ayrıca, öz-şefkatin yılmazlık ile doğrudan olumlu yönde ilişkili olduğu görülmüştür. Bu araştırmanın bir hipotezi olarak, öz-şefkatin olumlu sosyal davranış eğilimi ile olumlu yönde ilişkili olduğu varsayılmıştır. Ancak, araştırmanın şaşırtıcı bir sonucu olarak, öz-şefkatin olumlu sosyal davranış eğiliminin tüm alt boyutları ile olumsuz yönde ilişkili olduğu görülmüştür. Bununla beraber, yılmazlığın olumlu sosyal davranış eğiliminin tüm alt boyutları ile doğrudan olumlu yönde ilişkili olduğu görülmüştür. Cesaretin, hem öz-şefkat hem de yılmazlık aracılığı ile olumlu sosyal davranış eğiliminin tüm alt boyutları ile olumlu yönde ilişkili olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Pozitif psikoloji yaklaşımı bağlamında mevcut alanyazın ışığında araştırmanın bulguları tartışılmış olup, uygulamaya yönelik doğurgular ile birlikte gelecek araştırmalar için önerilere yer verilmiştir.In this research, the direct and indirect relationships among resilience, its individual level protective factors (i.e., courage, and self-compassion), and its positive outcomes (i.e., prosocial behavior tendencies) were examined in a low socio-economic adolescent sample. Adolescents with low socioeconomic level who are attending in 9th, 10th, 11th, and 12th grades at the state Anatolian high schools in Sincan and Mamak districts of Ankara comprised the sample of this research. In this research, “cluster sampling” method was used. Within the scope of this research, 1030 high school students of whom 607 were women, 370 were men, and 53 did not want to indicate their gender participated to the study. A demographic information form, Child and Youth Resilience Scale, Adlerian Courage Scale-Adolescent Form, Self-Compassion Scale-Short Form and Prosocial Behavior Tendencies Scale-Adolescent Form were utilized as data collection tools. A path analysis, a type of structural equation modeling, was used to reveal the direct and indirect relationships by testing the hypothesized model. The results yielded that courage and self-compassion were significant predictors of resilience. In addition, it was found that courage was directly and largely associated with self-compassion. Besides, it was found that self-compassion was directly and largely associated with resilience. In this model, it was hypothesized that self-compassion was positively related with prosocial behavior intentions. Quite interestingly, self-compassion was found to be negatively related with all subscales of prosocial behavior tendencies. Nevertheless, resilience was identified positively and directly linked with all subscales of prosocial behavior tendencies. Moreover, it was found that courage was indirectly associated with all subscales of prosocial behavior tendencies via both self-compassion and resilience. The results of the study were discussed within the context of research in light of the positive psychology approach, and some recommendations and implications were considered for further research and practice.