Tek kutupluluktan çok kutupluluğa doğru yeni dünya
Özet
Uluslararası sistem, ekonomi, politika, bilim, teknoloji ve askeri faktörlerin sürekli devinin içerisinde olduğu karmaşık bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de dünya üzerinde yaşanan gelişmeler uluslararası sistemi çeşitli şekillerde etkilemiş ve uluslararası sisteminin değişmeye başlamasına sebep olmuştur.
Bu tezde, sistem analizi yaklaşımı kullanılarak, Soğuk Savaş’ın bitmesinin ardından ortaya çıkan tek kutuplu sistemin 11 Eylül saldırılarıyla sarsılmaya başladığı ve günümüze kadar yaşanan gelişmelerle uluslararası sistemin çok kutuplu bir sisteme doğru evrilmeye başladığı konusu işlenmiştir.
Soğuk Savaş sonrasında ortaya çıkan tek kutuplu sistemin lideri ABD olmuştur. Ancak ABD’nin (Afganistan ve Irak müdahalesi gibi) izlediği politikalar sonucu dünya üzerinde eski güvenirliliğinin azalması ve zaman içinde BRICS gibi yükselen ekonomilerin ortaya çıkması gibi faktörlerle uluslararası sistemin değişmeye başladığı görülmüştür.
Sonuç olarak, bu tez çalışmasında genel sistem kuramından başlanarak sistemin tanımı, uluslararası sistem ve çeşitleri incelenerek bir altyapı oluşturulmuştur. Sonrasında tarihte karşılığı bulunan tek kutuplu, iki kutuplu ve çok kutuplu sistemler tarihsel verilerinin yardımıyla teorik olarak analiz edilmiştir. Elde edilen bilgiler ışığında Soğuk Savaş sonrası ortaya çıkan ve günümüzde varlığı halen hissedilen ABD liderliğindeki tek kutuplu sistemin çok kutuplu sisteme doğru evrildiği sonucuna ulaşılmıştır.
The international system appears to us in a complex structure that includes economy, politics, technology and military factors together in constant action. As it was the case in the past, the developments in the world have influenced the international system in various ways and today have given rise to a change in this system.
In this thesis, a System Analysis Approach is used, and the issue of unipolar system that appeared with the end of the Cold War, and the shocks it experienced with the September 11th attacks are investigated. Also, the tranformation of the international system towards a multi-polar system with the developments experienced so far is studied.
The leader of the unipolar system that appeared after the Cold War was the USA. However, with the American policies on Afghanistan and Iraq, the former reliability of the USA has decreased. With the emergence of the rising economies like BRICS in time, it has been observed that the international system has started to change.
As a result, a background has been formed in this study by examining the system definition, by defining the international system and its varieties. Then the unipolar, bipolar and multi-polar sytems, which have historical counterparts, have been analyzed theoretically with the historical data. In the light of the obtained data, it is concluded that the unipolar system that appeared after the Cold War whose fiery leader was the USA, the effects of which are still felt today, has begun to be transformed into a multi-polar system.
