Türev araçlar ve türk bankacılık sektöründeki uygulamaları
Özet
Gün geçtikçe daha fazla globalleşen finans piyasaları sayesinde dünya ülkeleri,
adeta ortak bir finans dünyası oluşturmuşlardır. Gelişen teknoloji ve finans sektörü
sayesinde, para transferleri saniyeler içinde gerçekleştirilebilmektedir. Öyle ki, dünya
etrafında her gün yüksek miktarlarda para birimi yer değiştirmektedir. Bu nedenle, finans
sektörünün bu denli büyüdüğü bir piyasada yatırımcılar arz ve talebe göre oluşan ani
dalgalanmalardan etkilenmemek için çeşitli yollarla kendilerini koruma altına alma
gereksinimini duymaktadırlar. Bu amaçla yola çıkılarak geliştirilen türev ürünler de,
yatırımcıların çeşitli yollarla kendilerini korumaya alabilecekleri bir araç haline gelmiştir.
Kurumların bu araçları kullanarak gelecekle ilgili belirsizlikleri en aza indirebilmeleri, bu
ürünlere olan ilgiyi günden güne artırmaktadır.
Bu çalışmanın amacı; ülkemiz finans sektörünün en büyük kurumları olan
bankaların giderek artan türev araç kullanımlarını inceleyerek, daha çok hangi ürünlerde
yoğunlaştıklarına ilişkin analiz gerçekleştirmektir. Bu amaçla oluşturulan kavramsal
çerçevede; öncelikle türev piyasalardaki ürünler (forward, futures, opsiyon ve swap)
açıklanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, Türk Bankacılık Sektörü ve risklerine ilişkin
genel bilgi verilerek, risk türleri detaylandırılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise,
2012 ve 2011 yılları için aktif büyüklüğüne göre ilk 10 banka, analize dahil edilmiştir. İlk
10 bankanın incelenme nedeni; piyasanın genel bir görünümü hakkında bilgi vermesi
amacıyla yeterli olmasıdır. Çünkü aktif büyüklüğü açısından ilk 10 banka sıralamasında
yer alan bankalar, bankacılık sektörünün 2012 yılı sonu itibariyle, %87’ünü
oluşturmaktadır. Yapılan analizde, bankacılık sektöründe daha çok hangi türev ürünlerin
bulunduğuna, türev ürünlerin TL ve YP olarak işlem hacimlerine yer verilmiştir.
Analiz sonucunda elde edilen veriler 2012-2011 yılları bazında karşılaştırmalı
olarak ele alınarak sonuç ve öneriler kısmı oluşturulmuştur.