Rat endometriozis modelinde doksisiklinin etkileri

Abstract

Endometriozis, endometrial bez ve stromanın uterus dısında, yani ektopik olarak yerlesimidir. Endometriozis, östrojen bağımlı bir hastalıktır ve konvansiyonel tedavi yöntemlerinde, östrojenin azaltılması amaçlanır. Ancak standart tedavilerle olusturulan hipoöstrojenik ortam, büyük kısmı üreme çağında olan bu hastalarda, yan etkileri nedeniyle uzun süre devam ettirilemez. Endometriozis etyopatogenezini aydınlatarak, yeni medikal tedavi seçenekleri olusturmaya yönelik moleküler düzeyde çok sayıda arastırma yapılmaktadır. Endometriozisin baslangıç asamasında etkili olduğu saptanmıs olan matriks metalloproteinazların (MMP) inhibisyonu, hastalığın ilerlemesini durdurabilir. Endometriozisde matriks metalloproteinaz inhibitörlerinin etkileri ile ilgili çalısmalar mevcuttur. Bakteriyostatik etkisi dısında, matriks metalloprotenazları nonspesifik olarak inhibe eden ve çalısmalarda; antianjiogenik, pro-apoptotik etkileri de bildirilmis olan doksisiklin, enfeksiyon hastalıkları dısında birçok patolojik durumda da faydalı etkileri olabilecek bir ilaçtır. Matriks metalloprotenazlar ve anjiogenez ile ilgili olan etkilerinin hangi yollarla olduğunun yeterince aydınlatılamamıs olması ve insanlarda kullanımı olan bir ilaç olması nedenleriyle doksisiklin, üzerinde arastırma yapılmaya değer bir ilaçtır. Nitekim; doksisiklinin farklı patolojik olaylarda, dokulardaki moleküler düzeydeki etkileri ile ilgili birçok arastırma yapılmıstır. Bu deneysel çalısmada, rat modelinde endometriozis olusturup; konvansiyonel medikal tedavi olan GnRH analoğu ile doksisiklinin, peritoneal endometrial implantlar üzerindeki etkileri karsılastırıldı. Toplam 40 rat’ta, 1. laparotomide endometrial implantlar olusturuldu. Üç haftalık bekleme süresi sonunda 2. laparotomilerinde; endometrial implant odaklarının basarılı biçimde olustuğu görüldü, tedavi öncesi endometrial odakların boyutları milimetre olarak kaydedildi ve peritoneal sıvı örnekleri alındı. Toplam 40 rat, randomize olarak 4 esit gruba ayrıldı. 21 gün boyunca grup I’deki ratlara 5 mg/kg/gün doksisiklin, grup II’deki ratlara 40 mg/kg/gün doksisiklin, grup III’deki ratlara tek doz, 1 mg/kg löprolid asetat verildi. Grup IV’teki ratlara herhangi bir medikal tedavi verilmedi. Medikal tedavi sonrasında ratlara 3. laparotomi islemi yapıldı. Üçüncü laparotomi islemi sırasında tekrar endometrial odakların boyutları kaydedildi ve peritoneal sıvı örnekleri alındı. Daha sonra, endometrial implantlar histolojik inceleme ve MMP-2 ve MMP-9 ile ilgili immünohistokimyasal değerlendirme yapmak için eksize edildi. Tedavi öncesinde tespit edilen peritoneal endometrial implantların yüzey alanları ve peritoneal sıvı interlökin-6 seviyeleri, her bir grup için ayrı ayrı tedavi sonrası değerler ile karsılastırıldı. Tedavi sonrasında endometriozis dokusunun hemotoksilen-eozin ile yapılan boyaması sonucu elde edilen histolojik skorlar gruplar arasında karsılastırıldı. Ayrıca doksisiklin ile tedavi edilen gruplar ile kontrol grubundaki ratlara immünohistokimyasal yöntemler ile MMP boyaması yapılarak kendi aralarında karsılastırıldı. GnRH analoğu ile tedavi edilen grupta beklenildiği gibi endometrial implantların yüzey alanlarında, histolojik skorlamalarında ve peritoneal sıvı IL-6 seviyelerinde tedavi öncesi ve sonrası değerler arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptandı. Yani GnRH analoğu ile tedavi, endometrial implantta boyut ve histolojik olarak gerilemeye neden oldu. Doksisiklin ile tedavi edilen gruplarda da, endometrial implantların boyutlarında bir azalma saptandı. Ayrıca doksisiklinin, tedavi sonrasında, endometriozis dokusunun hem epitel hem de stromasındaki MMP-2 ve MMP-9 miktarlarını azalttığı tespit edildi. Peritoneal sıvıda IL-6 seviyesinde azalma, sadece yüksek doz doksisiklin grubunda gösterilebildi. Endometriozis dokusunun hematoksilen-eozin ile yapılan histolojik skorlamasında, her iki doksisiklin grubunda da tedavi öncesi ve sonrası skorlar arasında fark gösterilemedi. Bu çalısma ile doksisiklinin endometriozis dokusunda matriks metalloproteinaz-2 ve 9’u azalttığı ve endometrial implant yüzey alanında küçülme sağladığı gösterildi. Bu nedenle; rat endometriozis modelinde; endometriotik odaklarda, doksisiklinin etkilerini inceleyen çalısmamızın, doksisiklin ve endometriozis ile ilgili gelecek çalısmalara öncülük edeceğini ve endometriozis tedavisinde yeni bir umut olusturabileceğini düsünmekteyiz.