Böbrek nakli sonrası uzun dönemde insülin direnci üzerine etkili faktörler
Abstract
İnsülin direnci (İD) ’nin nakil sonrası diyabetin erken ve güçlü bir belirleyicisi olması
yanı sıra diyabet ve hiperglisemi yokluğunda bile kardiyovasküler mortalite ve morbiditeyi
artırdığı bilinmektedir. Demografik özellikleri benzer normal populasyonla
karşılaştırıldığında İD, böbrek nakli yapılan hastalar arasında daha sık bulunmuştur. Bizde
çalışmamızda açlık kan glukozu normal olan böbrek nakli hastalarında İD sıklığını ve
kullanılan immünsüpresif ilacın serum seviyesi, dozu, obesite, yaş, kullanılan antihipertansif
ilaçlar gibi faktörlerle ilişkili olup olmadığını saptamaya çalıştık.
Çalışmamıza 1992–2006 yılları arasında Ankara Başkent Üniversitesi Hastanesi’nde
böbrek nakli yapılan 106 hasta alındı. İD varlığını tespit etmek için HOMA-IR kullanıldı.
HOMA-IR≥2,5 anlamlı kabul edildi.
Çalışmaya alınan hastalarda İD sıklığı; %53,8 (n:57) olarak saptandı. Bel-kalça oranı ve
kreatinin klirensi İD olan grupta anlamlı olarak daha yüksek saptandı (sırasıyla p=0,001,
p=0,037). HOMA-IR; yaş (r=0,272,p=0,005), bel –kalça oranı (r=0,330,p=0,001), VKİ
(r=228,p=0,019) ile korele bulundu. HOMA-IR ye etki eden bağımsız faktörleri belirlemek
için yapılan multilineer regresyon analizinde bel-kalça oranı ile ilişkili idi (beta=0,238,
p=0,022). Homa-IR düzeyi siklosporin A, sirolimus, takrolimus kullanan hastalarda sırasıyla
2,9±1,3, 2,4±1,5 ve 3,1±1,8 olarak saptandı (p>0.005) . Siklosporin A kullanan hastalarda
yaş (r=0,328, p=0,048), bel-kalça oranı (r=0,421, p=0,010) ve VKİ (r=0,402, p=0,014)
HOMA-IR ile korelasyon gösterdi. Sirolimus kullananlarda HOMA-IR ile VKİ (r=0,479,
p=0,006) ile korele idi. Takrolimus kullananlarda ise bel-kalça oranı (r=0,443, p=0,006) ile
korele idi. Multilineer regresyon analizinde HOMA-IR düzeyi, CsA ve takrolimus kullanan
grupta bel-kalça oranı, sirolimus kullanan grupta VKİ ile korele idi (sırasıyla beta=-0,421,
p=0,012, beta=0,379, p=0.023, beta= 0,529, p=0.007).
Çalışmamızda sonuç olarak nakil sonrası uzun dönemde İD üzerine en etkili faktörün belkalça
oranı olduğu gösterilmiştir. Sonuçlarımız açlık kan glukozu normal olsa bile hastalarda
İD’nin araştırılması ve uygun diyet, fiziksel aktivite önerilmesi ile uzun süreli sonuçların
daha da iyileşebileceğini düşündürmektedir.
Insulin resistance (IR) is an early and very strong predictor of post-transplant diabetes
mellitus as well as an important cardiovascular risk factors even in the absence of
hyperglycemia. Patients after renal transplantation are insulin resistant compared to a
control group with similar demographic characteristics. The aim of the study was to
determine the frequency of IR in renal allograft patients without glucose disorders, to
correlate IR indexes with the doses of immunosuppressive medications and other risk
factors such as age, obesity and antihypertensive therapy used.
One hundred and six patients who received a kidney transplant at Baskent University
Hospital between 1992 and 2006 were enrolled the study. IR was diagnosed when
HOMA-IR is of IR in our patients was 53.8% (n: 57), Waist-hip ratio and creatinine
clearance was higher in IR patients (respectively p=0,001, p=0,037). HOMA-IR was
correlated age, waist-hip ratio, body mass index (BMI) (respectively r=0,272,p=0,005,
r=0,330,p=0,001, r=228,p=0,019). The waist-hip ratio was positively associated with
HOMA-IR after multivariate analysis (beta=0,238, p=0,022). HOMA-IR level was
2,9±1,3, 2,4±1,5 and 3,1±1,8 in patients used cyclosporine A (CsA), sirolimus,
tacrolimus (p>0.005). In patients used CsA, HOMA-IR was correlated with age, waisthip
ratio, and BMI (respectively r =0,328, p=0,048, r=0,421, p=0,010, r=0,402, p=0,014).
it was correlated with BMI in patients used sirolimus (r=0,479, p=0,006), and waist-hip
ratio (r=0,443, p=0,006) in patients used tacrolimus. BMI was associated with HOMA-IR
in all groups in multivariate analysis (respectively beta=-0,421, p=0,012, beta=0,379,
p=0.023, beta= 0,529, p=0.007).
Our results indicate that abdominal waist-hip ratio is a major determinant of IR after renal
transplantation. Even in the absence of hyperglycemia, renal transplant patients may have
IR. If obesity is prevented, the long term patients and graft survival may be better than
now.