Koroner anjiyografi uygulanacak hastalarda beslenmeyle ilişkili kardiyovasküler risk faktörlerinin değerlendirilmesi
Özet
Bu çalışma, koroner anjiyografi işlemi uygulanacak yetişkin bireylerin beslenmeyle
ilişkili kardiyovasküler risk faktörlerinin değerlendirmek ve beslenme durumlarını
saptamak amacıyla yapılmıştır. Kasım 2014- Şubat 2015 tarihleri arasında Başkent
Üniversitesi Ankara Hastanesi’nde koroner anjiyografi işlemi uygulananan 30 yaş ve
üzeri 58’i kadın 42’si erkek olmak üzere toplam 100 hasta üzerinde yürütülmüştür.
Bireylerin demografik özellikleri, bazı beslenme alışkanlıkları anket formu ile
sorgulanmıştır. Bireylerin antropometrik ölçümleri alınmış, bazı biyokimyasal
parametreleri analiz edilmiş ve fiziksel aktivite durumları belirlenmiştir. Bireylerin
beslenme ile ilişkili kardiyovasküler risk faktörlerinin belirlenmesi amacıyla 35 besin
çeşidini içeren kardiyovasküler hastalıklar için beslenme risk testi ve 24 saatlik besin
tüketim formu uygulanmıştır. Koroner anjiyografi işlemi sonrası koroner arter
hastalığı (KAH) tanısı alan ve almayan olmak üzere katılımcılar iki gruba ayrılmış ve
beslenme ile ilişkili kardiyovasküler risk faktörleri açısından değerlendirilmiştir. KAH
grubundaki bireylerin yaş ortalaması 59.9±9.11 yıl, NKA grubundaki bireylerin yaş
ortalaması ise 57.0±6.76 yıl olarak bulunmuştur. İki grup arasında yaş gruplarına göre
istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmıştır (p<0.05). Beden kütle indeksi (BKİ)
gruplamasına göre KAH grubundaki erkeklerin % 60’ının, kadınların ise % 30.6’sının
hafif şişman (BKİ 25-29.9 kg/m2), erkeklerin % 25.7’sinin ve kadınların % 50’sinin
şişman (BKİ ≥ 30.0 kg/m2) ve NKA grubunda ise erkeklerin % 57.1’inin ve kadınların
% 40.9’unun hafif şişman, (BKİ 25-29.9 kg/m2), erkeklerin % 28.6’sının ve kadınların
% 36.4’ünün şişman (BKİ≥30.0 kg/m2) olduğu saptanmıştır. Hem KAH hem de NKA
grubunda her iki cinsiyetin de yüksek riskli grupta (BÇ= Erkek ≥ 102 cm, Kadın ≥ 88
cm) yer aldığı belirlenmiştir. KAH ve NKA gruplarının her ikisinde de günlük
enerjinin doymuş yağ asidinden (DYA) gelen yüzdesinin Ulusal Kolesterol Eğitim
Programı (NCEP) Yetişkin Tedavi Paneli III (ATP III) önerilerin üzerinde olduğu ve
tekli doymamış yağ asidi (TDYA), çoklu doymamış yağ asidi (ÇDYA) alımlarının da NCEP ATP III’de önerilen düzeyin altında olduğu belirlenmiştir. Diyetle günlük
vitamin ve mineral tüketim ortalamaları diyetle referans alım düzeyi (DRI) önerileri
ile karşılaştırıldığında; her iki grupta da bireylerin diyetle potasyum tüketimlerinin
yetersiz, sodyum tüketimlerinin ise yüksek olduğu saptanmıştır. Bireylerin beslenme
ile ilgili kardiyovasküler risk faktörleri biyokimyasal parametreler açısından
değerlendirildiğinde, hem KAH hem de NKA grubunda serum açlık kan şekeri ve
serum trigliserit (TG) düzeyleri referans değerlerinin üzerinde saptanmıştır. Çalışmaya
katılan tüm bireylerde serum LDL kolesterol değerleri kadınlarda erkeklere göre daha
fazla bulunmuştur ve cinsiyetler arası fark istatistiksel açıdan önemli olarak
belirlenmiştir (p<0.05). Erkeklerin ve kadınların HDL kolesterol değerleri referans
düzeylerin altında olarak belirlenmiştir. NKA grubundaki kadınların % 72.7’si,
erkeklerin % 85.7’si, KAH grubundaki kadınların % 77.8’i, erkeklerin % 85.7’si yaşla
ilgili kardiyovasküler hastalık riski taşımaktadır. KAH grubundaki kadınlarda en sık
bel çevresi (% 97.2), en az ise sigara içmeyle (% 8.3) ilgili risk saptanmıştır. KAH
grubundaki erkeklerde en sık bel kalça oranı (% 91.4) ilgili risk saptanmıştır. NKA
grubunda kadınlarda bel çevresi ve bel kalça oranı riskli bulunmuştur. NKA
grubundaki erkeklerde ise bel kalça oranı (% 100.0) en az diyabetle (% 14.3) ilgili risk
saptanmıştır. Tüm bireylerin % 76’sında MetS var iken % 24’ünde MetS varlığı
saptanmamıştır. KAH grubundaki bireylerin % 76.3’ü NKA grubundaki bireylerin ise
% 23.7’sinde MetS gözlenmiştir. Gruplar arası bu farklılık istatistiksel olarak anlamlı
bulunmuştur (p<0.05). Diyetle DYA, TDYA, ÇDYA, posa, karbonhidrat, kolesterol
ile serum açlık kan şekeri (AKŞ), serum LDL kolesterol ve sistolik kan basıncı (SKB)
arasında negatif yönde korelasyon saptanmıştır. Diyetle karbonhidrat tüketimi ile
serum AKŞ, LDL kolesterol, TG, SKB, DKB arasında negatif yönde anlamlı olmayan
korelasyon olduğu belirlenmiştir (p>0.05). Kardiyovasküler hastalıklara ilişkin risk
faktörlerine dair halkın bilinç ve farkındalık düzeyinin yükseltilmesi, bu hastalıklara
yol açan risk faktörleriyle etkin mücadele bu hastalıktan korunmada uygun medikal
tedavinin anında uygulanacak beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri sağlığın
geliştirilmesi için en önemli basamaktır. Ayrıca kardiyovasküler hastalık riski bulunan
bireyler uygun tıbbi beslenme tedavisine yönlendirilmelidir.
This study has been done with the objective to determine nutrition-related
cardiovascular risk factors on the individuals to whom the coronary angiography will
be performed. The study has been carried out on 100 patients in total, composed of 58
females and 42 males, at the age of 30 and over, undergoing coronary angiography
operation in Başkent University Ankara Hospital between the dates of November 2014
and February 2015. Patients’ demographic characteristics and some have been
examined by the survey form. Individuals’ anthropometric measurements have been
recorded, some biochemical parameters have been analyzed, and physical activity
conditions have been determined. To determine nutrition-related cardiovascular risk
factors of the individuals the nutritional risk test containing 35 nutrient sorts for
cardiovascular diseases and 24 hours food consumption questionnaire have been
carried out. Coronary angiography after treatment of coronary artery disease (CAD),
including the participants were divided into two groups with and without diagnosis
were evaluated for cardiovascular risk factors associated with diet and divided into
two groups. The average age of the individuals in CAD group has been determined as
59.9±9.11 years as to in NCA group as 57.0±6.76 years. Statistically significant
difference has been determined between this two groups in terms of age groups
(p<0.05). It has been determined that in CAD group, 60% of male individuals and
30.6% of female individuals are slightly overweight (BMI 25-29.29 kg/m2), 25.7% of
male individuals and 50% of female individuals are overweight (BMI ≥ 30.0 kg/m2),
and in NCA group 57.1% of male individuals and 40.9% of female individuals are
slightly overweight (BMI 25-29.29 kg/m2), 28.6% of male individuals and 36.4% of
female individuals are overweight (BMI ≥ 30.0 kg/m2). It has been determined that
both genders are ranked in the high-risk group in CAD and NCA groups (WC=Male≥
102 cm, Female ≥ 88 cm). In both CAD and NCA groups, it has been determined that
the percentage of daily energy originated from SFA is above the suggestions of NECP ATP III and intake of PUFA and MUFA is under the level suggested in NCEP ATP
III. When the average of daily vitamin and mineral consumption with dietary and
dietary reference ıntake (DRI) suggestions are compared, the dietary potassium
consumption of the individuals in CAD and NCA groups are insufficient according to
DRI suggestions as to sodium consumptions are quite above. When nutrition-related
cardiovascular risk factors are evaluated in terms of biochemical parameters, it has
been observed that average value of pre-prandial blood glucose in both groups is above
serum triglyceride (TG) level reference levels.
It has been detected that serum LDL cholesterol values in females are higher than in
male individuals and the gender difference is determined as statistically significant
(p<0.05). HDL cholesterol values of male and female individuals are determined as
below reference values. 72.7% of females and 85.7% of males in NCA group, and
77.8%of females and 85.7% of males in CAD group carry age-related cardiovascular
disease risk. On females in CAD group, it has been determined that the risk concerning
waist circumference (97.2%) is the most common and smoking is the rare (8.3%). On
males in CAD group, it has been determined that the risk concerning waist-hip ratio
(91.4%) is the most common. On females in NCA group, it has been determined that
waist circumference and waist-hip ratio are risky. On males in NCA group, it has been
determined that the risk concerning waist-hip ratio (% 100.0) and diabetic is rare
(14.3%). Metabolic syndrome (MetS) has been observed in 76% of all individuals and
MetS existence has not been detected 24% of all individuals. MetS has been observed
in 76.3% of CAD group individuals and 23.7% of NCA group individuals. The
difference between groups is determined as statistically significant (p<0.05). Between
saturated fat, monounsaturated fat, polyunsaturated fat, bagasse, carbohydrate,
cholesterol and serum FBG, serum LDL-C and SBP negative correlation has been
determined. A positive correlation between bagasse and serum HDL cholesterol,
sodium; a negative correlation between bagasse and serum FBG, serum LDL
cholesterol, serum triglyceride, DBP, SBP has been determined. A negative correlation
between carbohydrate and FBP, LDL cholesterol, triglyceride, SBP, DBP has been
determined (p>0.05). Enhancing the level of public consciousness and awareness with
respect to CVDs risk factors is the most important step to fight effectively against the
risk factors that lead to these diseases, to reduce the threats towards public health, and to develop the public health. Besides individuals, who carries cardiovascular disease
risk, should be canalized to proper medical nutrition therapy.