Hastalık biliş anketi'nin gerçeklik ve güvenirliği
Özet
Bu çalışmanın amacı, Evers ve Kraaimaat tarafından
geliştirilmiş olan "Illness Cognition Questionnaire” Hastalık Biliş Anketi‟nin Türkçe‟ye
uyarlanması ile geçerlik ve güvenilirlik özelliklerini belirlemek idi. Hastalık Biliş Anketi
için yazarından gerekli yazılı izinler alındıktan sonra iki ileri ve bir geri çeviri metodu
uygulandı. Çalışmaya Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Fiziksel Tıp ve
Rehabilitasyon Anabilim Dalı ayaktan tedavi polikliniğine başvuran kronik kas iskelet
sistemi hastalıklarına bağlı ağrısı olan toplam 205 hasta dahil edildi. Anketin test-tekrar
test güvenirliğini gerçekleştirmek için 81 hastaya 2 gün sonra tekrar uygulama yapıldı.
Çalışmanın başlangıcında bireylerin sosyodemografik ve klinik özellikleri sorgulandı. Ağrı
değerlendirmesi için McGill Ağrı Anketi (Kısa Form) kullanıldı. Geçerliği test etmek için
hastalara Hastalık Biliş Anketi ile birlikte kısa hastalık algı ölçeği ve hastane anksiyete ve
depresyon anketleri uygulandı. Hastalık Biliş Anketi‟nin yapı geçerliği Doğrulayıcı Faktör
Analizi ile yakınsak ve ıraksak geçerlik ise Pearson korelasyon analizi ile değerlendirildi.
Anketin güvenilirlik düzeyini belirlemek için Cronbach alfa iç-tutarlılık ve test-tekrar test
güvenilirlik katsayıları hesaplandı. Yapılan doğrulayıcı faktör analiz sonuçlarına göre
çaresizlik alt boyutu maddelerine ait faktör yükleri 0,78 ile 0,85 arasında, kabul etme alt
boyutuna ait faktör yükleri 0,58 ile 0,85 arasında, algılanan faydalar alt boyutuna ait faktör
yükleri ise 0,73 ile 0,79 arasında değişkenlik gösterdi. Anketin iç tutarlılık katsayıları
çaresizlik alt boyutu için 0,92; kabul etme alt boyutu için 0,86; algılanan faydalar alt
boyutu için ise 0,89 olarak bulundu. Yapılan analizler çaresizlik alt boyutuna ait ilk ölçüm
ile tekrar test çaresizlik alt boyutu arasında 0,69 düzeyinde istatistiksel olarak pozitif
anlamlı bir ilişki olduğunu gösterdi. Kabul etme alt boyutuna ait ilk test ile tekrar test
arasında 0,46 düzeyinde istatistiksel olarak pozitif anlamlı bir ilişki saptandı. Algılanan
faydalar alt boyutuna ait ilk test ile tekrar test arasında 0,66 düzeyinde istatistiksel olarak
pozitif anlamlı bir ilişki saptandı. Sonuç olarak; Hastalık Biliş Anketi‟nin Türkçe sürümü
geçerli ve güvenilir bulundu. Hastalık Biliş Anketi‟nin uygulama süresinin kısa olması ve
kolay anlaşılabilir olmasından ötürü kliniklerde kolaylıkla kullanılabilecek bir ölçme
değerlendirme aracı olduğunu söyleyebiliriz. Türk toplumunda hastalık algısında yeni bir
farkındalık sağlayan Hastalık Biliş Anketi‟nin farklı hastalıklarda ve yaş gruplarında
incelenmesi gerektiğini düşünmekteyiz.
The aim of this study was to determine the
validity and reliability characteristics of the “Illness Cognition Questionnaire‟‟ by adapting
the Illness Cognition Questionnaire to Turkish which was developed by Evers and
Kraaimaat. After permission was obtained from the author two forward and one back
translation method was applied. A total of 205 patients who had pain related to chronic
musculoskeletal diseases were referred to the study from outpatient clinic at BaĢkent
University Ankara Hospital Physical Therapy and Rehabilitation. In order to achieve testretest
reliability of the questionnaire, 81 patients were re-applied after 2 days. At the
beginning of the study, the sociodemographic and clinical characteristics of the individuals
were questioned. The McGill Pain Questionnaire (Short Form) was used for pain
assessment. In order to test the validity, a short disease perception questionnaire, hospital
anxiety and depression questionnaire were administered together with the Illness Cognition
Questionnaire. Confirmatory Factor Analysis was used to assessing the construct validity
of the Illness Cognition Questionnaire and convergent and divergent validities was
evaluated by Pearson correlation analysis. Cronbach's alpha internal consistency and testretest
reliability coefficients were calculated to determining the reliability level of the
questionnaire. According to the confirmatory factor analysis results, the factor loadings of
the helplessness subscale ranged from 0.78 to 0.85, the acceptance subscale ranged from
0.58 to 0.85, and the perceived benefits subscale ranged from 0.73 to 0.79. Internal
consistency coefficients of the questionnaire were found 0.92 for the helplessness subscale;
0.86 for the acceptance subscale; and 0.89 for perceived benefits subscale. The results of
the analysis showed that there was a statistically significant positive correlation between
the initial measurement of helplessness subscale and the retest helplessness subscale at
0.69 level. A statistically significant positive correlation of 0.46 between the first test and
the retest of the acceptance subscale was determined. Also, the statistically significant
positive correlation of 0.66 between the first test and the retest was determined for the
perceived benefits subscale. The Turkish version of the Illness Cognition Questionnaire
was found to be valid and reliable. We could say that the Illness Cognition Questionnaire is
a measurement evaluation tool that might be easily used at the clinic related to the
application period is short and easy to understand. We think that the Illness Cognition
Questionnaire, which provides a new awareness of illness perception in Turkish society,
should be examined in different diseases and age groups.