Yetişkin onkoloji hastalarının yaşam kalitesi, kaygı ve beslenme durumlarının değerlendirilmesi
Özet
Bu araştırma; yetişkin onkoloji hastalarında yaşam kalitesi, kaygı, depresyon ve beslenme
durumlarını değerlendirmek amacıyla planlanmıştır. Bu amaçla Ocak-Nisan 2019 tarihleri
arasında Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ankara Dr. Abdurrahman Yurtaslan Onkoloji Eğitim
ve Araştırma Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Kliniğine ayaktan başvuran ve çalışmaya
katılmayı kabul eden 19-65 yaş arası 99 erkek, 102 kadın olmak üzere toplam 201 onkoloji
hastası ile gerçekleştirilmiştir. Hastaların sosyo-demografik özellikleri, beslenme
alışkanlıkları, hastalık bilgileri ve bazı antropometrik ölçümlerine ilişkin bilgileri ile
biyokimyasal bulguları, 24 saatlik besin tüketim kayıtları anket formuyla kaydedilmiştir.
Hastaların yaşam kalitesi “Avrupa Kanser Tedavi ve Organizasyon Komitesi Yaşam
Kalitesi Ölçeği’’ (EORTC QLQ-C30), anksiyete ve depresyon durumu “Hastane Anksiyete
ve Depresyon Ölçeği’’ (HAD) kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan
hastaların yaş ortalaması 54.8±9.00 yıldır. Hastaların %14.4’ü gastrointestinal sistem
kanseri (GİS), %85.6’sı GİS dışı kanser hastasıdır. Erkek hastalarda en sık rastlanılan üç
kanser türü akciğer, prostat ve baş-boyun kanseri; kadın hastalarda ise meme, endometrium
ve akciğer kanseridir. Beden kütle indeksi (BKİ) ortalaması; erkeklerde 26.7±5.15 kg/m²
ve kadınlarda 29.0±5.40 kg/m² olarak belirlenmiştir. GİS kanseri olan erkek hastaların GİS
dışı kanser türlerine göre daha düşük vücut ağırlığı, BKİ, üst orta kol çevresi, bel çevresi,
kalça çevresi, bel/kalça ve bel/boy oranı ortalamalarına sahiptir (p<0.05). Erkek hastalarda
kemoterapi ve radyoterapiyi eş zamanlı alanların vücut ağırlıkları, BKİ değerleri, bel
çevreleri, bel/kalça ve bel/boy oranları radyoterapi alan hastalara göre daha düşük
bulunmuştur (p<0.05). Hastaların günlük ortalama enerji alım değeri kadınlarda
1614.2±538.1 kkal, erkeklerde 1657.7±537.1 kkal ve kilogram başına alınan enerji
ortalaması kadınlarda 22.8±8.9 kkal, erkeklerde 22.2±8.4 kkal’dir. Kilogram başına diyetle
alınan protein ortalaması kadınlarda 0.8±0.3 g, erkeklerde 0.8±0.3 g olarak saptanmıştır
(p>0.05). Diyetle günlük alınan vitamin ve mineral ortalamaları Türkiye Beslenme Rehberi (2015) önerileri ile karşılaştırıldığında; hastaların tiamin, potasyum, kalsiyum ve
magnezyum alım ortalamaları düşük bulunmuştur (p>0.05).
Kadınların depresyon puan ortalamaları 6.5±4.10, erkeklerin 5.8±5.60 ve kadınların kaygı
puan ortalamaları 7.3±4.60, erkeklerin 5.8±4.90’dır (p<0.05). Hastaların genel sağlık
durumu puan ortalaması 53.7±21.90’dır. Hastaların fonksiyonel ölçeklerde en yüksek
puanı bilişsel fonksiyondan, en düşük puanı da sosyal fonksiyondan aldıkları saptanmıştır.
Semptom ölçeğinde en yoğun görülen dört semptom yorgunluk, mali sorunlar, uyku
bozukluğu ve ağrı olarak saptanmıştır. Kadınlar erkeklere göre daha düşük fonksiyonel
ölçek ve fiziksel fonksiyon ölçek puanlarına ve daha yüksek yorgunluk, bulantı kusma
puanlarına sahiptir (p<0.05). Prostat kanseri hastaların baş-boyun, akciğer, meme ve diğer
kanser türleri olan hastalara göre genel sağlık durumu puanları yüksektir (p<0.05). Genel
sağlık durumu ile kaygı (r= -0.554, p<0.001) ve depresyon (r= -0.556, p<0.001) puanları
arasında negatif yönde orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki ve fonksiyonel ölçek puanı ile
vücut ağırlığı (r=0.165, p=0.020), serum albumin düzeyi (r=0.155, p=0.028) ve lenfosit
sayıları (r=0.146, p=0.038) arasında pozifit yönde zayıf ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Sonuç olarak bu çalışma; kanser hastalarında depresyon ve kaygı düzeylerinin arttığını,
beslenme durumları ve yaşam kalitelerinin olumsuz etkilendiğini göstermektedir.
This study aims to evaluate quality of life, anxiety, depression and nutritional status in
adult oncology patients. For this purpose, the patients applied in Sağlık Bilimleri
University Dr. Abdurrahman Yurtaslan Ankara Oncology Training And Research Hospital
Radiation Oncology Clinic between January 2019 and April 2019 are participated in this
study. There are 99 male and 102 female patients between 18-64 years old in this study.
The information about socio-demographichs, dietary habits, health status and some
antropometric measurements, biochemical results and 24 hour diet recall are collected via
surveys. Quality of life of the patients, evaluated with “ European Organization for the
Research and Treatment of Cancer Quality of Life Questionnaire’’ (EORTC QLQ-C30),
while anxiety and depression states evaluated by “Hospital Anxiety And Depression
Scale’’ (HAD). The mean age of the patients was 54.8±9.00. The 14.4% of the cancer
patients had gastrointestinal system cancer (GIS), while the 85.6% of them out of GIS
cancer. The most common type of cancer found in the male patients was lung, prostate and
head-neck. However, female patients most common ones were breast, endometrium and
lung cancers. Body mass index (BMI) average was found 26.7±5 kg/m² in male patients
while it is 29±5.4 kg/m² in female patients. The male patients who has GIS cancer, have
lower body weight, BMI, mid-upper arm circumferences, waists, hips circumference,
waist–hip and waist-height ratio average than patients who has cancer apart from GIS
(p<0.05). The patients who treated by chemotherapy and radiotherapy at the same time,
have a lower body weight, BMI, mid-upper arm circumferences, waists, hips, waist–hip
ratio and waist-height ratio average than patients who is only taking radiotherapy. The
daily energy consumption value for the patients are found 1614.2±538.1 kkal for female,
1657.7±537.1 for male and energy consumption per kilograms are found 22.8±8.9 kkal/kg,
22.2±8.4 kkal/kg respectively (p>0.05). The average consumption value for protein per
kilogram are found 0.8±0.3 g/kg for female, 0.8±0.3 g/kg in male patients. Daily intake of
the vitamin and minerals are compared to Turkey Nutrition Guide (TUBER 2015) and it is concluded that thiamine, potassium, calcium an magnesium intake levels are below than
the needed amount (p>0.05).
Average depression and anxiety points for female patients 6.5±4.10 and 7.3±4.60
respectively, while it was 5.8±5.60 and 5.8±4.90 for male (p<0.05). The global health
status point average for patients was 53.7±21.9. It is stated that patients have highest point
for cognitive function and have the lowest one for the social functions. The four most
common symptoms on the symptom scale were fatigue, financial issues, sleep disturbance
and pain. Female patients have lower functional and pyhsical scale points and higher
fatigue and nausea points (p<0.05). The patients who has prostate cancer have higher
points in terms of global health status and quality of life when compared to head and neck,
lung, breast and other types of cancers (p<0.05). The relationship between global health
status/ quality of life and both anxiety r= -0.554, p<0.001) and depression (r= -0.556,
p<0.001) found as intermediate meaningful negative correlation. In addition, positively,
poor meaningful correlation found between functional scale and body weight (r=0.165,
p=0.020), serum albumin level (r=0.155, p=0.028) and number of lymphocyte (r=0.146,
p=0.038). In conclusion, this study shows that depression and anxiety levels, nutritional
status and quality of life are affected negatively in cancer patients.