UNESCO Dünya mirası alanlarında koruma ve alan yönetimi stratejileri: Letoon yönetim planı ve çevre düzenleme önerisi

Abstract

Araştırmaları 1962 yılında başlanan Letoon, 1988 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan, Türkiye’de Üstün Evrensel Değer taşıyan arkeolojik alanlardan biridir. Alan, Likya ve sonrasında Batı mimarisine olan etkisi ile bilinmektedir. Son yıllarda alanların uluslararası önemini korumak amacıyla, Dünya Mirası Komitesi miras alanları için beş yıllık yönetim planları hazırlanmasını zorunlu kılmıştır. Alan yönetim planı, alanın mimari, arkeolojik, tarihi ve kültürel varlıklarının korunması ve geliştirilmesi için bir çerçeve tanımlamaktadır. Bu tez çalışması, Letoon’un 1988’den beri sahip olmadığı yönetim planı için gerekli verileri toplayarak ve analiz ederek alanın korunması ve sunumu metodolojisine odaklanmaktadır. Bu çalışmada, Letoon Yönetim Planı önerisi için bir alan sınırı belirlenerek ve üç aşamada incelenmiştir. Letoon Kutsal Alanı ve çevresi ölçeğinde belirlenen yönetim alanı için koruma, yorumlama, sunum ve sürdürülebilir turizm yaklaşım önerileri getirilmiştir. İlk olarak, ulusal ve uluslararası platformlara erişim sağlanarak koruma, sunum ve ziyaretçi politikaları geliştirilmiştir. İkinci olarak, arkeolojik alan ve mevcut yerleşimlerin sorunlarını çözmeyi amaçlayan vizyona göre stratejiler tanımlanmıştır. Son olarak, turizm amaçlı kullanım ve dönüşüm kararlarının ardından alanın faaliyetleri için bir eylem planı hazırlanmıştır. Bu kapsamda, Letoon’un mevcut çevre düzenleme projesi revizyonunun yapılması önerilerek, sit alanı içinde yer alan, yeniden işlevlendirilecek eski köy evlerine ait bir mimari program geliştirilmiştir. Letoon, which research began in 1962, is one of the archaeological sites as a place of Outstanding Universal Value in Turkey that has been in the UNESCO World Heritage List since 1988. The site is known for its influence on the Lycian and subsequent Western architecture. In recent years, in order to protect the international significance of the sites, the World Heritage Committee has required preparing five-year management plans for the heritage sites. The site management plan defines a framework for the protection and enhancement of the architectural, archaeological, historical and cultural assets of the site. This thesis focuses on the methodology of the conservation and presentation of the site by gathering and analyzing the necessary data for the management plan of Letoon which had not to have since 1988. In this study, a site boundary is proposed for the Letoon Management Plan proposal and studied in three stages. Conservation, interpretation, presentation and sustainable tourism approach proposals have been introduced for the management area determined on the scale of Letoon Sanctuary and its surroundings. Firstly, protection, presentation, and visitor policies have been developed by providing access to national and international platforms. Secondly, strategies have been defined according to the vision aiming to solve problems of the archaeological site, and existing settlements. Finally, an action plan for site activities has been prepared following decisions about usage and transformation for tourism purposes. In this context, a proposal has been made for the revision of the existing environmental design project of Letoon, and an architectural program has been developed for the old village houses which are re-functioned in the site.