Üzerinde oval delikler bulunan sac levhaların v bükme işlemindeki geri yaylanma davranışının incelenmesi
Özet
Bükülerek şekillendirilen sac metal ürünler başta uçak ve otomotiv sektörü olmak üzere beyaz eşya, savunma sanayi, hassas cihaz, medikal cihazlar, uzay ve havacılık ve benzeri sektörlerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Sac malzemelerin bükme işlemi sonucu karşılaşılan en önemli problemlerden biri de geri yaylanmadır. Sac parçaların bükme sonrasında istenilen açı dışında farklı bir açıya sahip olması (geri yaylanma) endüstride zaman ve maddi kayba yol açmaktadır. Bu nedenle geri yaylanmayı minimize etmek için bazı yöntemler kullanılmaktadır. Geri yaylanmanın ortadan kaldırılabilmesi için bükme prosesi sonrasında meydana gelen geri yaylanmanın tahmin edilmesi gerekmektedir. Geri yaylanmanın doğru bir şekilde tahmin edilmesinin ardından geri yaylanmayı giderici yöntemler uygulanmaktadır. Bunlar fazladan bükme, ters bükme gibi yöntemlerdir. Bu çalışmada ise farklı kalınlıklardaki delikli ve deliksiz saclarda deliklerin geri esnemeye olan etkileri incelenmiştir. Deney malzemesi olarak DKP sac kullanılmıştır. Parçalar lazer kesim ile 60mmx80mm boyutunda kesilmiştir. Parçaların boyutlarının küçük seçilmesinin nedeni ise geri yaylanma olayını daha net bir şekilde görebilmektir. Numunelerdeki delik oranları, deliğin boyunun numunenin boyuna oranı şeklinde belirlenmiştir. Bu bağlamda delik oranları %30, %40 ve %50 olarak belirlenip lazer kesim ile delinmiştir. Parçaların kalınlıkları ise 1mm,1,5mm ve 2mm olarak belirlenmiştir. V bükme işlemi sırasında sıcaklık, zımba radyüsü, kuvvet gibi parametreler sabit olup kalınlık ve delik oranları değişken parametre olarak seçilmiştir. Bu çalışmada her bir numune için 5 adet deney yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar üzerinden delikli malzemelerin geri yaylanmasıyla deliksiz malzemelerin geri yaylanması kıyaslanmış ve malzemede açılan deliklerin geri yaylanmaya olan etkisi incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar ile Simufact programından elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır.
Sheet metal materials which are shaped by bending are used in many areas such as aerospace, household appliances, defence, automotive, medical device industries. Sheet metals experience a few problems after bending. By far, the most important problem is bending. After bending, the sheet bends into a different angle than the desired angle which is called springback. In order to overcome springback, it must be correctly predicted before bending. Springback results with time and financial loss. So some processes are done in order to minimize springback like overbending or reverse bending. In this thesis, hole and thickness effect on springback is investigated. As testing material DKP sheet metal is used. Parts are cut by laser which are 60x80 cm in size. Parts are selected in a way that springback effect can be seen clearly. The holes in materials are cut according to the ratio of hole lenght divided by material length. In this manner hole ratios are selected as 30, 40 and 50% and holes are also cut by laser cutter. Material thicknesses are selected as 1, 1.5 and 2 mm. Parameters such as bending radius, temperature, punch radius are constant while thickness and hole ratios are chosen as parameters. In this dissertation, 5 experiments are conducted for each specimen. Results are interpreted with respect to the hole ratios and thicknesses. The results are compared with the results in the computer simulations which are done with Simufact.