Geleneksel el sanatlarının yapım süreçlerinin belgelenmesinde sistematik süreç modellerinin kullanılması: Mimari kündekâri örneği
Özet
Toplumların geçmişinden izler taşıyan somut olmayan kültürel miras ögeleri, günümüzde yaşanan küreselleşme sonucunda kaybolma tehlikesi yaşamaktadır. Bu durumun sonucu olarak, somut olmayan kültürel miras kapsamındaki geleneksel el sanatlarına olan farkındalığı artırmanın ve bu sanatların sürdürülebilirliğinin sağlanmasının önemi artmakta, fakat zanaat üretim süreçleri örtük bilgiye dayandığı için bu süreçlerin açık hâle getirilip belgelenmesinde ve gelecek nesillere aktarılmasında zorluklar yaşanmaktadır. Belirtilen problemleri iyileştirmek için bu tez, geleneksel Türk el sanatlarından biri olan kündekârinin yapım yöntemlerinin ve kündekâri yapımı ile ilgili bilgilerin sistematik süreç modelleri ile belgelenmesini amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında veriler; literatür taraması, kündekâri sanatını uygulayan zanaatkârlarla görüşme yapılması ve kündekâri yapım süreçlerinin kayıt altına alınması ile elde edilmiştir. Literatür taraması ve görüşmelerden elde edilen veriler sonucunda, IDEF0 süreç modelleme tekniği ile kündekâri sanatı yapım aşamalarını gösteren süreç modelleri oluşturulmuştur. Bu modeller, kündekâri yapımı için gerekli olan bilgileri grafiksel olarak temsil etmektedir. Üretilen süreç modellerinin doğrulanması ve onaylanması zanaatkârlarla görüşülerek gerçekleştirilmiştir.
As a result of globalization, intangible cultural heritage elements, which include traces of the past of societies, are in danger of extinction. Due to this situation, developing awareness about traditional handicrafts and ensuring the sustainability of them has been becoming increasingly important. However, since craft production processes are based on implicit knowledge, some difficulties have been experienced in documenting and transferring them to the next generations. In order to alleviate these problems, this thesis aims to document the construction methods and related knowledge of kündekâri, which is a traditional Turkish handicraft, using systematic process models. In the study, the data were collected through a literature review, interviews with kündekâri craftsmen and by recording the production processes of kündekâri. According to the data gathered from the literature review and the interviews, process models which show the production stages of kündekâri were created with the IDEF0 process modeling technique. These models represent the knowledge required for kündekâri production graphically. The verification and validation of the process models were done by the interviews with the kündekâri craftsmen.