Romantik ilişkilerde çatışma çözme ve ilişki doyumunun yordayıcıları: Şema baş etme modları ve prefrontal işlevler

Abstract

Mevcut çalışmanın amacı yaş, cinsiyet, şema baş etme modları, prefrontal işlevler ile romantik ilişkide çatışma çözme tepkileri ve ilişki doyumu arasındaki ilişkileri incelemektir. Bir diğer amaç ise romantik ilişkilerde çatışma çözme tepkileri ve ilişki doyumunu yordayan yaş, cinsiyet, şema baş etme modları ve prefrontal işlevler değişkenlerini incelemektir. Araştırma örneklemi halihazırda devam eden bir romantik ilişkisi bulunan 25 - 40 yaş aralığındaki 346 katılımcıdan oluşmaktadır. Veri toplama araçları olarak Demografik Bilgi Formu, Şema Mod Envanteri – Şema Baş Etme Modları Alt Ölçekleri, İkili İlişkilerde Çatışma Çözme Tepkileri Ölçeği, İlişki İstikrarı Ölçeği – İlişki Doyumu Alt Ölçeği ve Kişilerarası Nörobiyoloji Temelli Prefrontal İşlevler Ölçeği kullanılmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda, çıkış tepkisinin söz dinleyen teslimci, kopuk korungan, öfkeli korungan ve aşırı telafici baş etme modlarının tümü ile arasında pozitif yönde; bedensel işlevlerin yönetimi haricindeki tüm prefrontal işlevler ile arasında ise negatif yönde ilişkiler elde edilmiştir. Büyüklenmeci, entrikacı ve manipülatif, kopuk korungan ve öfkeli korungan modlar ile bedensel işlevlerin yönetimi, empati ve tepki esnekliği ve kadın cinsiyetin çıkış tepkisini %39.8 oranında yordadığı görülmüştür. Konuşma tepkisinin prefrontal işlevler ile arasında pozitif yönde; kopuk korungan, büyüklenmeci, zorba ve saldırgan, entrikacı ve manipülatif ve kurnaz avcı modları ile arasında ise negatif yönde ilişkiler bulunduğu görülmüştür. Empati ve tepki esnekliği, vicdan ve erkek cinsiyet ile söz dinleyen teslimci, adli büyüklenmeci, kopuk korungan ve zorba ve saldırgan modların konuşma tepkisini %20.6 oranında yordadığı sonucu elde edilmiştir. Bağlılık tepkisi ile söz dinleyen teslimci mod ve kopuk korungan mod arasında pozitif yönde ilişkiler bulunmaktadır. Örneklemdeki yüksek yaş grubu, erkek cinsiyet, söz dinleyen teslimci mod ve kopuk kendini yatıştırıcı modun bağlılık tepkisini %19.2 oranında yordadığı görülmüştür. Yokmuş gibi davranma tepkisi ile tüm şema baş etme modları arasında pozitif yönde; bedensel işlevlerin yönetimi, korku yönetimi ve sezgiler ve empati ve tepki esnekliği adlı prefrontal işlevler ile arasında negatif yönde ilişkiler bulunduğu görülmüştür. Yüksek yaş grubu, empati ve tepki esnekliği, vicdan ve kadın cinsiyetin yokmuş gibi davranma tepkisini %16.7 oranında yordadığı sonucu elde edilmiştir. İlişki doyumu ile kopuk korungan mod arasında negatif yönde; korku yönetimi ve sezgiler, empati ve tepki esnekliği, içgörü ve vicdan adlı prefrontal işlevler ile arasında ise pozitif yönde ilişkiler bulunduğu görülmüştür. Örneklemdeki düşük yaş grubu, erkek cinsiyet, söz dinleyen teslimci mod, kopuk korungan mod ve empati ve tepki esnekliğinin ilişki doyumunu %10.3 oranında yordadığı sonucu elde edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular ilgili alanyazın bulguları bağlamında tartışılmıştır. The aim of the current study is to examine the relationships between age, gender, schema coping modes, prefrontal functions, and conflict resolution responses and relationship satisfaction in romantic relationships. Also, it is aimed to examine the variables of age, gender, schema coping modes and prefrontal functions that predict conflict resolution responses and relationship satisfaction in romantic relationships. The study’s sample consists of 346 participants between 25-40 years who have an ongoing romantic relationship. The data was collected with through Demographic Information Form, Schema Mode Inventory - Subscales of Schema Coping Modes, Dissatisfaction in Close Relationships - Accomodation Instrument, Relationship Stability Scale – Relationship Satisfaction Subscale and Interpersonal Neurobiology Based Prefrontal Functions Scale. The results of statistical analyzes showed that the exit response was found to have positive relationships with compliant surrender mode, detached protector mode, angry protector mode and all of the overcompensatory coping modes. Also, there were negative relationships between exit response and all prefrontal functions except the management of bodily functions. Modes that self-aggrandizer, conning and manipulative, detached protector and angry protector, management of bodily functions, empathy and response flexibility and female gender predicted the exit response by 39.8%. While the voice response was positively correlated with prefrontal functions, it was negatively correlated with modes that detached protector, self-aggrandizer, bully and attack, conning and manipulative, and predator. Empathy and response flexibility, conscience, male gender, criminal self-aggrandizer mode, detached protector mode and bully and attack mode predicted the voice response by 20.6%. There were positive relationships between the loyalty response and compliant surrender mode and detached protector mode. The older group in sample, male gender, the compliant surrender mode and detached self-soothing mode predicted the loyalty response by 19.2%. While neglect response was positively related to all schema coping modes, it was negatively related to the prefrontal functions called management of bodily functions, fear management and intuitions, and empathy and response flexibility. The older sample, empathy and response flexibility, conscience and female gender predicted the neglect response by 16.7%. The results showed that there was a negative relationship between relationship satisfaction and detached protector mode. Also, relationship satisfaction was positively correlated with fear management and intuitions, empathy and response flexibility, insight and conscience. The younger group in sample, male gender, compliant surrender mode, detached protector mode, empathy and response flexibility predicted relationship satisfaction by 10.3%. Findings of the current study were discussed in the context of the relevant literature findings.