Gastronomi kültürünün inşasında medyanın rolü yemek dergileri üzerine içerik analizi

Abstract

Dünya mutfakları arasında yer alan her mutfağın, onu diğer mutfaklardan ayıran belirli özellikleri vardır. Bu özellikleriyle her mutfak bir kimlik kazanır, kültürel kimliği tanımlar hale gelir ve kültürün inşa sürecinde ön planda yer alır. Gastronomi kültürünün inşasında mutfak sosyal bağ işlevi görürken, bağlı bulunduğu ulusa somut bir karakter sağlamaya ve ona bir kimlik üretmeye imkân sağlar. Bu doğrultuda Türk mutfağının, tarihi süreç içerisinde Orta Asya’da kökleri olan, Selçuklu ve Osmanlı dönemi etkisiyle gelişen, saray ile batı kültürü kapsamında zenginleşen, kültürel ve dini inançlarla gelenekselleşen, Cumhuriyet dönemi ile farklılaşan ve günümüzün modern mutfak kültürü ile iç içe geçmiş, kendine has bir mutfak kültürü olduğu söylenebilir. Türk mutfak kültüründe günümüze kadar gerçekleşen siyasi, ekonomik ve teknolojik değişimlerin etkisini halen görmek mümkündür. Bu değişimlerin ilk etkileri matbaanın Türkiye’ye gelmesi ile birlikte Meşrutiyet dönemi kitap, gazete ve dergilerinde görülmeye başlanmıştır. Bu basılı yayınlar sayesinde birbirlerinden oldukça farklı mutfakların yiyecek pişirme, saklama ve sunma özellikleri “ulusal” bir repertuar içinde kodlanmaya başlamıştır. Bu noktadan hareketle bu tez çalışmasında içerik analizi yardımıyla gastronomi kültürü inşasında medyanın rolü ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda basılı medya içerisinde yer alan yemek dergileri araştırma alanı olarak seçilmiştir. Türkiye’de yayınlanan ve bir medya grubuna ait olan Lezzet, Lokma, Sofra ve Yemek Zevki dergilerinin Ocak-Aralık 2020 arasındaki bir yayın yılında toplam 42 dergi sayısı incelenmiştir. Bu kapsamda 3998 sayfa taranarak 650 makale ve 2582 yemek reçetesine ulaşılmıştır. Söz konusu veriler ışığında gastronomi içerikleriyle ilgili öne çıkan temalar, dünya mutfakları, yemek çeşitleri, yemek reçeteleri ve reçete yazarları analiz edilmiştir. Yapılan analiz doğrultusunda Türkiye’de yayınlanan yemek dergilerinin gastronomi kültürü inşasındaki rolü nicel ve nitel verilerle sunulmuştur. Each cuisine among the world cuisines has certain characteristics that distinguish it from other cuisines. With these features, every cuisine gains an identity, defines the cultural identity and takes place in the foreground in the construction process of the culture. While the cuisine functions as a social bond in construction of the gastronomic culture, it provides the opportunity to give a concrete character to the nation it belongs to and to create an identity. Accordingly, Turkish cuisine, which has its roots in Central Asia in the historical process, developed under the influence of the Seljuk and Ottoman period, enriched within the scope of western culture with the palace, became traditional with cultural and religious beliefs, differentiated with the Republican period and intertwined with today's modern cuisine culture, can be said that it has a unique culinary culture. It is still possible to observe the effect of the political, economic and technological changes that have taken place in the Turkish culinary culture up to now. The first effects of these changes began to be seen in the books, newspapers and magazines of the Constitutional Period with the arrival of the printing house in Turkey. Thanks to these printed publications, the cooking, storage and presentation features of very different cuisines began to be coded in a “national” repertoire. Under these circumstances, in this thesis, the role of the media in construction of gastronomic culture was tried to be clarified with the help of content analysis. For this purpose, food magazines in the printed media were chosen as the research area. A total of 42 magazine issues were examined in a publication year between January - December 2020 Lezzet, Lokma, Sofra and Yemek Zevki magazines, which are published in Turkey and belong to a media group. In this context, 650 articles and 2582 food recipes were reached by scanning 3998 pages. The prominent themes related to gastronomy contents, world cuisines, food types, recipes and recipe writers were analyzed. By that analysis, the role of food magazines published in Turkey in construction of gastronomy culture is presented with quantitative and qualitative data.