Hukuk sosyolojisine bir bakış: Eleştirel hukuk çalışmaları bağlamında ifade özgürlüğü
Özet
Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye’de hukukun eleştirel bir yaklaşımla
değerlendirilmesi sürecine katkı sunmaktır. Çalışmanın esas odak noktası ise Türkiye’de
ifade özgürlüğünün incelenmesine yöneliktir. En önemli insan haklarından biri olan ifade
özgürlüğü, seçilen Anayasa Mahkemesi kararlarının çalışmada aktarılan kuramsal kaynaklar
ışığında değerlendirilmesiyle ele alınmıştır. Çalışmada nitel araştırma yaklaşımı
benimsenmiş ve veriler doküman/metin analizi yoluyla elde edilmiştir. Konuyla ilgili olduğu
düşünülen hukuki düzenlemeler, ilgili uluslararası sözleşme metinleri ve çeşitli raporlar
betimsel yöntem kullanılarak yorumlanmıştır.
Günümüzde egemen olan liberal hukuk anlayışı, hukuku kendi içinde anlam ihtiva
eden, nesnel ve tarafsız bir yapı olarak kabul etmektedir. Ancak hukukun etkin bir biçimde
anlaşılabilmesi için sosyoloji, siyaset, tarih gibi sosyal bilim disiplinleriyle birlikte
değerlendirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla hukuku incelerken özellikle onun sosyolojik
boyutunun hesaba katılması önem arz etmektedir. Bu kapsamda çalışmanın ilk bölümünde
hukukun sosyolojiyle olan bağı vurgulanmıştır. Hukukun diğer sosyal bilim disiplinleriyle
birlikte eleştirel bir perspektiften değerlendirilmesi hususunda 1970’lerin sonlarında
Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir konferans neticesinde ortaya çıkan Eleştirel
Hukuk Çalışmaları hareketi önemli bir yer tutmaktadır. Eleştirel Hukuk Çalışmaları genel itibariyle liberal hukuk düşüncesinin kapsamlı bir biçimde eleştirisini yapmakta ve liberal
hukuk düşüncesinin aksine hukukun nesnel ve tarafsız bir yapıda olamayacağını ileri
sürmektedir. Bu kapsamda çalışmanın ikinci bölümü kuramsal dayanak noktası yapılan
Eleştirel Hukuk Çalışmalarına ayrılmıştır. Eleştirel Hukuk Çalışmalarının temel tezleri;
hukukun belirsizliği, hukukun taraflılığı ve haklar eleştirisi şeklinde üç başlık altında
aktarılmıştır. Üçüncü bölümde ise genel olarak insan hakları düşüncesi eleştirel bir
perspektiften ele alınmış ve ifade özgürlüğü kavramı incelenmiştir. Son bölümde
Türkiye’deki ifade özgürlüğü, öznel bir seçimle belirlenen Anayasa Mahkemesi kararlarının
hukukun belirsizliği ve hukukun tarafgirliği tezleriyle birlikte değerlendirilmesiyle
incelenmiştir. Kararların incelenmesi neticesinde Türkiye’deki hukuk düzeninin belirsiz
yanları ve hem hukuki düzenlemelerin hem de yargılama süreçlerinin tarafgirliği
vurgulanmıştır.
The main purpose of this study is to contribute to the process of evaluating the law
in Turkey with a critical approach. The main focus of the study is on the examination of
freedom of expression in Turkey. Freedom of expression, one of the most important human
rights, has been discussed by evaluating the selected Constitutional Court judgements in the
light of the theoretical sources cited in the study. Qualitative research approach was adopted
in the study and data were obtained through document/text analysis. Legal regulations,
relevant international contract texts and various reports that are thought to be relevant to the
subject have been interpreted using descriptive method.
The liberal understanding of law, which is dominant today, accepts law as an
objective and impartial structure that contains meaning in itself. However, in order to
understand law effectively, it should be evaluated together with social science disciplines
such as sociology, politics and history. Therefore, it is important to take sociological
dimension into account when examining law. Within this scope, the link between law and
sociology was emphasized in the first part of the study. Critical Legal Studies movement,
which emerged as a result of a conference held in the United States in late 1970s, has an
important place in evaluating law from a critical perspective together with other social
science disciplines. Critical Legal Studies generally criticizes liberal legal thought in a
comprehensive way and contrary to liberal legal thought, it argues that law cannot be in an
objective and impartial structure. In this context, the second part of the study is devoted to
Critical Legal Studies which is the theoretical basis of the study. The main theses of Critical
Legal Studies are presented under three headings: indeterminacy of law, the bias of law and
the critique of rights. In the third part, the idea of human rights in general is discussed from
a critical perspective and the concept of freedom of expression is examined. In the last
section, freedom of expression in Turkey is analyzed by evaluating the judgements of the Constitutional Court together with the indeterminacy thesis and the bias of law thesis. As a
result of the examination of the judgements, the indeterminate aspects of the legal order in
Turkey and the bias of both the legal regulations and the judicial processes were emphasized.
Bağlantı
http://hdl.handle.net/11727/6881Koleksiyonlar
İlgili Öğeler
Başlık, yazar, küratör ve konuya göre gösterilen ilgili öğeler.
-
Hukuk Yargılama Usulünde Gider Avansı
Özbek, Mustafa Serdar (2013)Adalete erişim akımının ortaya çıktığı 1970?li yıllarda medenî usûl hukukçularının hararetle tartıştığı adalete erişim kavramı, günümüzün çağdaş hukuk devletlerinin temel yapı taşlarından biri olmuştur. Kanun koyucular, ... -
Osmanlı hukukunda cezaların infazı
Turan, Ezgi (Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019)Osmanlı Devleti, İslam hukukunu kendi gelenekleriyle birleştirmiştir. Böylece şer'î ve örfî hukukun beraberce uygulandığı bir sistem oluşmuştur. Toplumda meydana gelen suç tiplerine şer'î ve örfî hukuk kurallarına göre ... -
Aile uyuşmazlıklarında arabuluculuğa elverişlilik
Karagözoğlu, Nursen (Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017)Yargıya taşınan anlaşmazlıkların yarısına yakını aslında hukuka konu olmayı hakedecek düzeyde ciddi olmamasının yanında basit nedenlerle ciddi bir müessese olan yargıya intikal etmesi, mahkemelerin verimli çalşmamasına ...