Organik gıda tüketim davranışlarının ortoreksiya nervoza eğilimi üzerindeki etkileri

Abstract

Tüketiciler; ürünleri, hizmetleri, fikirleri ve uygulamaları satın alırken, sahip oldukları psikolojik, sosyal ve fiziksel eylemlerine göre hareket ederek satın alma davranışında bulunurlar. Organik gıda, sağlıklı kabul edilen, "doğal", "yerel", "taze" ve "saf" olarak tanımlanan gıdadır. Ortoreksiya nervoza biyolojik yönden saf ve sağlıklı gıdaların tüketilmesi ile ilgili patolojik bir saplantı olarak açıklanmaktadır. Sağlıklı hali korumak ve geliştirmek çabası ile doğru beslenme ile ilgili duyulan endişe durumunun normale göre daha fazla görüldüğü bir durumdur. Bu çalışma, organik gıda tüketim davranışlarının ortoreksiya nervoza eğilimi üzerindeki etkileri araştırmak amacı ile Aralık 2020 – Ocak 2021 tarihleri arasında yürütülmüştür. En az bir kere organik gıda satın almış 502 kişinden anketle veri toplanarak yapılmıştır. Organik gıda tüketim davranışları; normlar, öz kimlik, sağlık bilinci, organik gıda tüketmenin faydaları, olumlu ahlaksal yaklaşım ve bilgi arama boyutlarından oluşmaktadır. Bu boyutların ayrı ayrı olarak ortoreksiya nervoza eğilimlinin boyutları olan sağlıklı beslenmeyle ilgili endişeler, gıda seçimi ile yeme tutumu ve davranışları, gıda seçimi değeri üzerindeki etkileri test edilmiştir. Organik gıda tüketim davranışlarını ölçmek için “Organik Gıda Tüketim Ölçeği (OFC)” kullanılmıştır. Sağlıklı beslenme takıntısını ölçmek için “Ortoreksiya Nervoza Eğilimi (ORTO-15)” ölçeği kullanılmıştır. Model testi kısmi en küçük kareler (PLS-SEM) yönetimiyle yapılmıştır. Hipotez testler için SmartPLS 3.3.3 programı kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre sağlıklı beslenme takıntısının sağlıklı beslenmeyle ilgili endişeler boyutu üzerinde organik gıda tüketim davranışlarının; sağlık bilinci, öz kimlik, organik gıda tüketmenin faydaları ve olumlu ahlaksal yaklaşım boyutlarının ters yönlü etkileri olduğu tespit edilmiştir. Gıda seçimi ile yeme tutumu ve davranışları boyutu üzerinde sağlık bilinci ve bilgi arama; gıda seçimi değeri boyutu üzerinde de öz kimlik ve organik gıda tüketmenin faydaları boyutlarının ters yönlü etkileri olduğu gözlemlenmiştir. Consumers; When purchasing products, services, ideas and applications, they act according to their psychological, social and physical actions. Organic food is food that is considered healthy, defined as “natural”,“local”, “fresh” and “pure”. Orthorexia nervosa is explained as a pathological obsession with consuming biologically pure and healthy foods.It is a situation where the anxiety about proper nutrition with the effort to maintain and improve the healthy state is seen more than normal. This study was conducted between December 2020 - January 2021 to investigate the effects of organic food consumption behaviors on orthorexia nervosa tendency. It was conducted using a questionnaire method with 502 people who bought organic food at least once. Organic food consumption behaviors; It consists of norms, self-identity, health consciousness, benefits of consuming organic food, positive moral attitudes and information seeking dimensions. The effects of these dimensions on concerns about healthy eating, food choice and eating attitudes and behaviors and the value of food choice, which are dimensions of orthorexia neurosis tendency were tested separately. "Organic Food Consumption Scale (OFC)" was used to measure organic food consumption behavior. "Orthorexia Nervosa Tendency (ORTO-15)" scale was used to measure healthy eating obsession. Model testing was done with partial least squares (PLS-SEM) management. SmartPLS 3.3.3 program was used for hypothesis tests. According to the results of the research, organic food consumption behaviors on the dimension of the concerns about healthy eating obsession; it has been determined that health awareness, self-identity, benefits of consuming organic food and positive moral approach dimensions have negative effects.It has been observed that the dimensions of health awareness and information seeking have adverse effects on the dimensions of food selection and eating attitudes and behaviors. On the other hand, it has been observed that self-identity and benefits of consuming organic food have opposite effects on the nutritional selection value dimension.