Dünya fikri mülkiyet örgütü (WIPO) nezdinde yürütülen tahkim süreci
Özet
Özellikle son 30 yılda yaşanan teknolojik gelişmeler ve bunun başta ticaret alanındaki tesiri
olmak üzere uluslararası iletişimin ve toplumlararası etkileşimi daha öne hiç olmadığı kadar
artırmış ve uluslararası nitelik taşıyan uyuşmazlıkları da beraberinde getirmiştir. Her alanda
etkisini oldukça fazla gösteren globalleşme, günümüz dünyasında uluslararası nitelikte olan
uyuşmazlıkları da doğurmuştur. Ulusal mahkemeler, yargı yetkisi ülke sınırları dahilinde
kalması sebebiyle sınır aşırı uyuşmazlıkları çözmekte etkisiz kalmaktadır. Ayrıca tarafların,
hızlı, ucuz ve ticari sırlarını, mali tablolarını açık etmeden aralarındaki uyuşmazlığı giderecek
bir yargılamaya ihtiyaç gittikçe artmıştır. Fikri Mülkiyet Hakları, günümüzde ülkesi sınırları
içinde kalmamakta ve sahibine uluslararası alanda koruma sağlanması gerekmektedir. WIPO,
Birleşmiş Milletler bünyesinde faaliyet gösteren uzman kuruluşlardan birisi olarak 1967 yılında
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü Kuruluş Anlaşması ile kurulmuş ve WIPO Ulusal Büro
bünyesinde WIPO Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi 1994 yılından itibaren uluslararası fikri
mülkiyet uyuşmazlıkları başta olmak üzere alternatif çözüm yolları ile hizmet vermektedir.
Tezimizde öncelikle birinci bölümde fikri mülkiyet hakları ve türleri ile uluslararası tahkim
yolunun özelliklerine değinilecektir. Bunun devamında aynı bölümde, WIPO’nun amacı,
tarihçesi, yapısı, işleyişi ve organları inceleme konusu edilecektir. İkinci bölümde ise WIPO
Tahkim ve Arabuluculuk Merkezince yürütülen tahkim yolu başından sonuna ele alınacak ve
incelenecektir. Üçüncü ve son bölümde ise tahkim yargılamasının sona ermesi, gizlilik ile ücret
ve masraflar ele alınacaktır. Ayrıca diğer alternatif uyuşmazlık çözüm yollarına kısaca
değinilecektir. Bu şekilde WIPO’nun tahkim yargılaması ana başlığımız etrafında hizmet
verdiği diğer alternatif uyuşmazlık çözüm yolları ile ve hızlandırılmış tahkim yolu ile
karşılaştırılması yapılarak avantajları ve fikri mülkiyet alanındaki uyuşmazlıkları gidermede
uluslararası mekanizmadaki etkililiğine değinilecektir. Bu sayede bu alanda çalışan ve özellikle
Türkiye’de bulunan kişiler için bir örnek ve bu alanda detaylı araştırma yapmak isteyen
çalışmacılar için yol gösterici olarak kullanılmasına uygun olacaktır.
Especially the technological developments in the last 30 years, particularly the influence of it
in the field of trade, have increased international communication and inter-societies interaction
more than ever and brought about international conflicts. Globalization, which has a great effect
in every field, has also created international disputes in today's world. National courts are
ineffective in resolving cross-border disputes because their jurisdiction remains within the
borders of the country. In addition, the need for a quick, cheap trial that will resolve the dispute
between the parties without disclosing their trade secrets and financial statements has increased.
Today, Intellectual Property Rights do not remain within the borders of the country and its
owner must be protected in the international arena. WIPO, as one of the specialized
organizations operating within the United Nations, was established in 1967 with the Foundation
Agreement of the World Intellectual Property Organization, and the WIPO Arbitration and
Mediation Center within the WIPO National Bureau has been serving with alternative solutions,
especially international intellectual property disputes, since 1994. In the first part of our thesis,
intellectual property rights and their types and characteristics of international arbitration will be
discussed. After that, in the same part, the purpose, history, structure, functioning and organs
of WIPO will be examined. In the second part, the arbitration process carried out by the WIPO
Arbitration and Mediation Center will be discussed and analyzed from beginning to end. In the
third and last section, the termination of the arbitration proceedings, confidentiality and fees
and costs will be discussed. In addition, other alternative dispute resolution methods will be
briefly mentioned. In this way, WIPO will be compared with other alternative dispute resolution
methods that WIPO serves around our main heading of arbitration, and will be compared with
accelerated arbitration, and its advantages and its effectiveness in the international mechanism
in resolving disputes in the field of intellectual property will be mentioned. In this way, an
example of working in this field, especially for people in Turkey and for workers who want to
do more research in this area will be eligible to be used as guidance.